Koreyaga ishga borish uchun nima qilish kerak?

Janubiy Koreyada ishga joylashish yo‘llari

Koreyada ish topishning bir necha yo‘llari mavjud:

• Rasmiy dasturlar orqali
• Shaxsiy mehnat shartnomalari orqali
• Talaba vizasi yordamida

Har bir usulning o‘ziga xos talablari va jarayonlari mavjud. 

Mehnat migratsiyasi agentligining rasmiy dasturi orqali ishga joylashish

O‘zbekiston fuqarolari uchun Koreyada ish topishning eng ommabop usuli bu Employment Permit System (EPS) dasturidir. 2007-yilda O‘zbekiston va Janubiy Koreya o‘rtasida imzolangan memorandum asosida yaratilgan bu tizim past malakali ishchilarga qonuniy ravishda Koreyada ish topish imkonini beradi. EPS dasturiga kirish uchun fuqarolar koreys tilidan Eps-Topik imtihonini topshirishlari shart.

Har yili, odatda yil boshida, ma'lum miqdorda kvotalar ajratilib, ishga qabul qilish jarayoni bosqichma-bosqich amalga oshiriladi. 2024-yilda O‘zbekiston uchun 100 mingta ish o‘rni ajratilgan bo‘lib, dastlabki 37,4 mingta ish joylari qurilish, ishlab chiqarish, qishloq xo‘jaligi va xizmat ko‘rsatish sohalariga mo‘ljallangan. Agentlik ma'lumotlariga ko‘ra, ushbu sohalardagi ishchilarning o‘rtacha oylik maoshi 2000−2500 AQSh dollarini tashkil etadi. Nomzodlar uchun ro‘yxatdan o‘tish sanalari va ko'rsatmalar Tashqi mehnat migratsiyasi agentligining rasmiy telegram kanalida belgilangan kunlarda kanalida e'lon qilinadi.

Misol uchun, 2024-yil 8-14-fevral kunlari ro‘yxatdan o‘tish jarayoni quyidagicha amalga oshirilgan:

Koreyada E-9 vizasi asosida ishlash istagida bo‘lgan fuqarolar 8-14-fevral kunlari agentlikning rasmiy telegram kanalida taqdim etilgan havola orqali anketa to‘ldirishlari kerak edi. Nomzodlar quyidagi sohalar uchun tanlangan:

• Ishlab chiqarish sektori — 22 248 o‘rin;
• Qishloq xo‘jaligi sektori — 6 858 o‘rin;
• Xizmat ko‘rsatish sohasi (mehmonxona va oshxonalarda ish, asosan ayollar uchun) — 5 403 o‘rin;
• Qurilish sektori — 2 898 o‘rin.

Ro‘yxatdan o‘tish jarayoni nomzodlar soni kvotalarga yetganidan so‘ng to‘xtatildi. 

Ro‘yxatdan o‘tish uchun anketa to‘ldirilgandan so‘ng, Milliy bankning mobil ilovasi orqali 28 AQSh dollari miqdorida to‘lov amalga oshirilishi kerak.

Anketa topshirilgandan keyin, nomzodlarning ro‘yxati shakllantirilib, Tashqi mehnat migratsiyasi agentligining telegram kanalida e'lon qilindi. Ushbu ro‘yxatga ko‘ra, Eps-Topik imtihonini topshirishi kerak bo‘lgan nomzodlar va imtihon vaqti va joyi haqida ma'lumotlar ham kanal orqali e’lon qilingan.

Eps-Topik imtihonida qatnashish uchun talablar:

• O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi bo‘lish;
• 18 yoshga to‘lgan, lekin 40 yoshdan oshmagan bo‘lish;
• Koreys tilini bilish;
• Xorijga chiqishga to‘siq bo‘lmasligi;
• Sog‘lom bo‘lish va yuqumli kasalliklarga chalinmagan bo‘lish;
• Koreya Respublikasida E-9 yoki E-10 vizasi asosida 5 yildan ortiq ishlamagan bo‘lish;
• Jinoiy javobgarlikka tortilmagan bo‘lish.

Tashqi mehnat migratsiyasi agentligi imtihon natijalariga ko‘ra nomzodlarni saralab, eng yuqori ball to‘plaganlar ro‘yxatini tuzadi. Biroq, testdan muvaffaqiyatli o‘tgan fuqarolarning Koreyada ish topishini kafolatlamaydi.

Yangi yil uchun ro‘yxatdan o‘tish sanalarini ham rasmiy kanal orqali bilib olish mumkin.

Xususiy agentliklar orqali ishga joylashish

Rasmiy dasturlardan tashqari, vositachi agentliklar orqali ham Koreyada ish topish mumkin. Biroq, bu usulda ehtiyotkorlik talab etiladi, chunki firibgarlik holatlari ko‘p uchraydi. Ishonchli agentliklarni tanlashda ularning rasmiy litsenziyasini tekshirish va shartnoma shartlarini diqqat bilan o‘rganish muhimdir.

Misol uchun, litsenziyalangan agentliklardan biri (Turon World Cooperation Xususiy Bandlik Agentligi) telegram kanalida Koreyaga ishga ketishni istaganlar uchun 2024-yil oktyabr oyi uchun quyidagicha taklifni taqdim etmoqda:

Foto: t.me Kanal: @turonworld

• Viza turi: E-7-1 vizasi.
• Mos keladigan yo‘nalishlar: Elektr energetikasi, Kimyo, Avtomatlashtirish, Mashinasozlik, Elektronika va boshqa texnik yo‘nalishlar.
• Oylik maosh: 2 600 000 - 3 000 000 von + qo‘shimcha ish haqi.
• Talablar: 23-38 yoshdagi erkaklar, bakalavr diplomi, ingliz yoki koreys tilini bilish.

Lekin agentlik xizmatlari uchun qo‘shimcha to‘lov nisbatan qimmat bo‘lishi mumkin. Masalan, yuqorida keltirilgan litsenziyalangan agentliklardan biri tomonidan taqdim etiladigan xizmatlarning narxi 10 ming AQSh dollaridan boshlanadi.

Talaba vizasi orqali Koreyada ishlash mumkinmi?

Koreyada ta'lim olayotgan talabalar talaba vizasi (D-2) asosida qisman ishlash imkoniyatiga ega. Bu imkoniyat talabalarga qo‘shimcha daromad manbai yaratadi va kasbiy tajriba orttirishga yordam beradi. Talabalar o‘qish vaqtida haftasiga 20 soat, ta'til paytida esa 40 soatgacha ishlashlari mumkin.

Koreyada o‘qish uchun talaba vizasini olish uch turdagi vizalar orqali amalga oshiriladi: qisqa muddatli (C-3-1), uzun muddatli (D-2, D-4). Bu vizalar akademik o‘qish yoki til kurslarida ishtirok etish uchun mo‘ljallangan.

Shuni ta'kidlash kerakki, har qanday turdagi ishga kirishda nomzodning o‘zi Koreyaga aviachiptani va vizani to‘liq o‘z hisobidan to‘laydi. Bundan tashqari, vositachi agentliklar tomonidan ko‘rsatilgan xizmatlar uchun qo‘shimcha to‘lov ham talab qilinadi. Bu xarajatlar til kurslarining narxini hisobga olmaganda amalga oshiriladi.

Ishchi vizalari va zarur hujjatlar

O‘zbekiston fuqarolari Janubiy Koreyada ishlash uchun bir nechta ishchi vizalaridan foydalanishlari mumkin:

• E-9 viza: past malakali ishchilar uchun.
• E-7 viza: malakali mutaxassislar uchun.
• E-8 viza: mavsumiy ishchilarga mo‘ljallangan.

Viza olish uchun quyidagi hujjatlar talab qilinadi:

• Pasport
• Viza ariza shakli
• 3,5x4,5 sm o‘lchamdagi fotosuratlar
• Mehnat shartnomasi yoki ish taklifnomasi
• Tibbiy ko‘rik natijalari

Rasmiy dasturlar va agentliklar orqali Koreyaga ishga ketishda, vizani rasmiylashtirishda yordam ko‘rsatiladi. 

Shu bilan birga, viza olish va boshqa barcha xarajatlar, jumladan, aviachiptani to‘lash, nomzodning o‘zi tomonidan amalga oshiriladi. Ushbu xarajatlar til kurslari va boshqa tayyorgarlik xarajatlaridan tashqari hisoblanadi. 

Viza olish bo‘yicha to‘liq ma'lumotni maxsus maqolamizdan topishingiz mumkin. 

Koreyaga ishga kirish jarayoni va ish sharoitlari

Janubiy Koreyada ishga joylashish jarayonida nomzodlar suhbatdan o‘tishlari talab etiladi. Suhbat davomida nomzodning tashqi ko‘rinishi va yoshi muhim ahamiyatga ega. Ayniqsa, 45 yoshdan oshgan nomzodlar uchun ish topish qiyinlashishi mumkin. Koreys tilini bilish majburiy bo‘lmasa-da, bu katta afzallik sifatida ko‘riladi.

Janubiy Koreyada standart ish haftasi 40 soatni tashkil etadi, bu ko‘plab rivojlangan mamlakatlar bilan bir xil. Biroq, qonunchilik ortiqcha ish vaqtlarini ham nazorat qiladi va ularni aniq tartibga soladi. Koreya mehnat kodeksining boshqa mamlakatlardan asosiy farqlardan biri shundaki, agar xodim mehnat qoidalari va xavfsizlik normalariga rioya qilmasa, ish beruvchiga ushbu xodimni ishdan bo‘shatish yoki qisqartirish huquqi beriladi.

Foto: unionstudent.ru

Mehnat munosabatlarida yana bir o‘ziga xos jihat shuki, mehnat shartnomasi katta ahamiyatga ega emas, aksincha ichki mehnat tartibi va jamoaviy shartnoma muhimroq hisoblanadi. Ushbu hujjatlarda belgilangan qoidalarga rioya qilmaslik ma’muriy yoki jinoiy javobgarlikka olib kelishi mumkin.

Katta korxonalarda tushlik odatda 12:00 da boshlanib, yarim soatdan bir soatgacha davom etadi. Agar ish kuni 8 soatdan oshsa, kechki ovqat ham taqdim etiladi. Sog‘liq sug‘urtasi Janubiy Koreyada qimmat bo‘lishiga qaramay, ko‘pchilik korxonalarda bu sug‘urta ish beruvchilar tomonidan avtomatik tarzda taqdim etiladi. Agar sug‘urta taqdim etilmasa, xodimlar o‘z hisobidan to‘lashlari lozim bo‘ladi. 2024-yilda bu to‘lov 90 000 vonni tashkil qiladi.

Koreyada muammo yuzaga kelsa qayerga murojaat qilish kerak?

Janubiy Koreyada ishlashda til va madaniyatga moslashish qiyinchiliklari, mehnat huquqlarining buzilishi va firibgarlik kabi xavflar mavjud. Shunday holatlarda Koreyadagi O‘zbekiston elchixonasi yoki konsulliklariga murojaat qilish tavsiya etiladi. Murojaat uchun ma’lumotlarni ularning rasmiy veb-saytidan olish mumkin.

Xulosa

Janubiy Koreyada ishlash imkoniyatlari o‘zbekistonliklar uchun yuqori daromad keltirishi mumkin bo‘lsa-da, bu jarayon dastlabki xarajatlar va mehnatga tayyorlikni talab qiladi. Koreys tilini bilish katta afzallik bo‘lsa-da, majburiy emas. Biroq, nomzodning yoshi va tashqi ko‘rinishi suhbat jarayonida muhim ahamiyatga ega bo‘lib, 45 yoshdan katta bo‘lganlar uchun ish topish qiyinlashishi mumkin.

Koreyada standart ish haftasi 40 soatni tashkil etadi, ammo ortiqcha ish soatlari qonun bilan tartibga solingan. Ish sharoitlari qat'iy bo‘lib, mehnat qoidalariga rioya qilmaslik xodimning qisqartirilishiga olib kelishi mumkin. Shu bilan birga, mehnat xavfsizligi va huquqlar qonun bilan himoya qilinadi.

Nomzodlar ishga joylashish jarayonida hujjatlarni to‘g‘ri tayyorlashlari va rasmiy dasturlarga rioya qilishlari kerak. Vizani olish va aviachiptalar xarajatlari nomzodning o‘z zimmasida bo‘ladi, shuningdek, agentlik xizmatlari uchun qo‘shimcha to‘lovlar ham mavjud. Koreyada ishlash ba'zan jismoniy jihatdan og‘ir bo‘lishi mumkin, shuning uchun nomzodlar mehnat sharoitlariga tayyor bo‘lishlari lozim.

Umuman olganda, Koreyada ishlash moliyaviy jihatdan foydali bo‘lishi mumkin, ammo dastlabki qiyinchiliklar va xarajatlarga tayyor turish kerak.