Oltinga pul tikish vaqti keldimi?

O'zbekistonda oltin quymalari narxi oshishda davom etmoqda. Bu global iqtisodiy tendensiyalar va ichki talabning o'sishi bilan bog'liq. Keling, joriy holatni, narxlar oshishining sabablarini va kelajakdagi prognozlarni ko'rib chiqamiz.

Oltinning asosiy roli jahon moliyaviy tizimida qiymatni saqlash va inflyatsiyadan himoya qilishdir. So'nggi ikki yil ichida iqtisodiy noaniqliklar sababli markaziy banklar tomonidan oltinga talab keskin oshdi. 2023-2024 yillarda ushbu talab tarixiy rekordlarga yetdi.

2024-yil 20-may kuni oltinning birja narxi yangi tarixiy maksimumni yangiladi va bir unsiya uchun 2 426 dollarga yetdi. 2024-yil boshidan beri jahon bozorida metallning narxi taxminan 5% ga oshdi.

Jahon bozoridagi oltin narxi. Dollarda. Foto: forbes.com

Oltin narxi oshishining asosiy sabablari

O'zbekistonda oltin quymalarning narxlari jahon bozoridagi oltin narxiga bog'liq bo'lib, u kundalik savdo-sotiq natijasida o'zgarib turadi. Shuning uchun, oltin quymalarini sarmoya sifatida tanlayotganda, bozordagi tendensiyalarni kuzatib borish va tahlil qilish muhimdir.

Oltin 2024-yilda bir nechta sabablar tufayli qimmatlashmoqda:

• AQSh Federal zaxira siyosati: Bozor AQSh Federal zaxira tizimi tomonidan pul-kredit siyosatining yumshatilishini kutmoqda, bu esa dollarning zaiflashishiga olib keladi. Dollar kursining pasayishi odatda oltin narxining oshishiga sabab bo'ladi.
• Jahon markaziy banklari tomonidan oltinga bo'lgan talab: Oltin beqarorlik davrida mablag'larni saqlash uchun xavfsiz sarmoya hisoblanadi. Markaziy banklar va zargarlik sanoati 2024-yilda oltinga bo'lgan qiziqishni oshirdi, bu ham uning narxini qo'llab-quvvatlamoqda.
• Geosiyosiy keskinliklar: Geosiyosiy mojarolarning keskin ortishi, ayniqsa Yaqin Sharq va Lotin Amerikasida, sarmoyadorlarni xavfsiz aktivlarga intilishga undamoqda, bu esa oltin narxining oshishiga olib keladi.

Oltin quymalarining narxi

Markaziy banklar oltinni quymalar va tangalar shaklida sotadi. Ular turli og'irlik va o'lchamlarda taqdim etilib, har bir investor o'z ehtiyojlariga mos variantni tanlashi mumkin.

Oltin quymalari 5, 10, 20 va 50 gramm kabi turli og'irlikdagi yuqori sifatli 999,9 probali oltindan yasalgan bloklardir. Ular banklar tomonidan noyob seriya raqamiga ega sertifikat sifatida xizmat qiluvchi maxsus himoya qadoqlarida taqdim etiladi. O'zbekistonda oltin quymalarning narxi har kuni Markaziy bank tomonidan e’lon qilinadi. Hisob-kitob London Bullion Market Association (LBMA) ma’lumotlariga asoslanadi.

2023-yilda yurtimizda oltin narxi 42 foizga oshib, bir grammi 842 880 so'mni tashkil qildi. Minimal narx bir gramm uchun 625 ming so'm (yanvarda), maksimal narx esa 842 880 so'mni (noyabrda) tashkil qildi. 2024-yilda oltin narxi o'sishda davom etdi.

23-may kuniga kelib 1 gramm oltin narxi Markaziy bank ma'lumotlariga ko'ra 1 013 400 so'mni tashkil qildi.

Foto: cbu.uz

Oltin quymalarni uyda yoki bank tomonidan taqdim etilgan seyfda saqlash mumkin. Ularning narxi muntazam ravishda, ba'zan haftada bir necha marta o'zgarishi mumkin. Oltin quymalarini faqat banklarda sotish mumkin.

2024-yilda oltin narxlari prognozi

2024-yilda oltin narxi ko'p jihatdan AQSh Federal Rezerv Tizimi (FET) harakatlari va geosiyosiy vaziyatga bog'liq bo'ladi.

TD Securities tahlilchilariga ko'ra, oltin narxlari yaqin kunlarda pasaymaydi.

UBS banki, 2024 yil oxiriga kelib oltin narxlari unsiyasi uchun 2 600 dollarga ko'tarilishi mumkinligini taxmin qilmoqda. Ular, narx unsiya uchun 2 300 dollar yoki undan past bo'lgan taqdirda oltin sotib olishni tavsiya qilishmoqda.

Bu prognoz quyidagi sabablarga asoslangan:

• Yaqinda olingan AQSh iqtisodiyoti bo'yicha ma'lumotlar moliyaviy holat yomon emasligini ko'rsatdi.
• Markaziy banklar ko'proq oltin sotib ola boshladi.
• Dunyo siyosatida hali ham ko'p noaniqliklar mavjud.

Hindiston, dunyodagi ikkinchi yirik oltin xaridori (birinchi o'rinda Xitoy), 2024 yilda importning 20% ga kamayishi kutilmoqda, chunki yuqori narxlar bu vaziyatga olib kelishi mumkin. Bu, dunyo bo'ylab oltinga bo'lgan talab va taklifga ta’sir qilishi mumkin.

Bu ma'lumotlarga asoslanib, yaqin vaqt ichida oltin narxlari unsiyasi uchun 2 300 - 2 400 dollar oralig'ida bo'lishi kutilmoqda. 2024 yil oxiriga kelib, iqtisodiy va siyosiy vaziyat hozirgiday rivojlansa, oltin narxlari unsiyasi uchun 2 600 dollarga ko'tarilishi mumkin.