Ipoteka subsidiyasini qanday olish mumkin?

Subsidiyalar qanday maqsadlar uchun beriladi?

Ipoteka kreditlariga subsidiyalar quyidagi maqsadlarda ajratiladi:

• Xonadon sotib olishda dastlabki to'lovning bir qismini to'lash bilan bog'liq xarajatlarni qoplash uchun. Bu subsidiya har yil uchun belgilangan miqdorda ajratiladi va dastlabki to'lov summasining 10 foizdan yuqori bo'lgan qismi uchun qoplanadi. Shuningdek, ipoteka krediti bo'yicha foizlarning bir qismini qoplash uchun dastlabki besh yil mobaynida ajratiladi.
• Ipoteka krediti orqali yakka tartibda uy-joy qurish yoki rekonstruksiya qilishda foizlarning bir qismini qoplash uchun: Qoraqalpog'iston Respublikasi va viloyatlarda 10 foizdan yuqori bo'lgan qism uchun dastlabki besh yil davomida subsidiya ajratiladi.

Kimlar subsidiya olishi mumkin?

Subsidiya uy-joy sharoitlarini yaxshilashga ehtiyojmand, kam ta'minlangan oilalar, ijtimoiy himoyaga muhtoj ayollar, mamlakat ijtimoiy hayotida faol ishtirok etayotgan yoshlar va boshqa muhtoj fuqarolarga ajratiladi. Agar fuqaro mehnat migranti bo‘lsa, oila a’zolari uning nomidan ariza topshirishlari mumkin. Muhimi, subsidiya faqat ariza beruvchining doimiy ro‘yxatdan o‘tgan hududida beriladi.

Subsidiya olish uchun ariza topshiruvchi 18 yoshdan 60 yoshgacha bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi bo‘lishi kerak. Uning oila a'zolarining o‘rtacha daromadi mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdorining Qoraqalpog‘iston va viloyatlarda 2,7 baravaridan 8 baravarigacha, Toshkentda esa 2,7 baravaridan 9,2 baravarigacha bo‘lishi shart.

Maksimal ish haqi chegarasi:

• Qishloqlarda — 6,9 eng kam ish haqi;
• Shaharlarda — 8 eng kam ish haqi;
• Toshkentda — 9,2 eng kam ish haqi.

Fuqaro belgilangan mezonlarga mos kelgan holda, yetarli ball to‘plasa, subsidiya olish arizasi tasdiqlanadi.

Arizalar qachon qabul qilinadi?

Subsidiya uchun arizalar 23-sentyabrdan boshlab qabul qilinadi va 1-noyabrga qadar davom etadi. Joriy yilda jami 27 mingta subsidiya ajratilishi rejalashtirilgan bo‘lib, shundan 20 mingta subsidiya yangi uy-joy sotib olishga, 7 mingtasi esa uy-joy qurilishi, rekonstruksiya va ta’mirlashga yo‘naltiriladi.

Ipoteka subsidiyasi sertifikatining amal qilish muddati 4 oy. Agar bu muddat ichida foydalanilmasa, fuqarolar yana qayta ariza topshirish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.

Qanday hujjatlar kerak bo‘ladi?

Quyida ariza topshirish jarayonida talab qilinadigan hujjatlar ro‘yxati keltirilgan:

Qonunda ko‘rsatilmagan qo‘shimcha ma’lumot va hujjatlarni talab qilish taqiqlanadi. Barcha zarur ma’lumotlar "Yagona ijtimoiy himoya reyestri" axborot tizimi orqali olinadi.

Subsidiya arizasi qayerda topshiriladi?

Ariza beruvchi ipoteka kreditlari bo‘yicha subsidiya olish uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri hududiy davlat xizmatlari markaziga murojaat qilishi yoki Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali (Yagona portal) orqali ariza yuborishi kerak. Xizmatdan foydalanish bepul. 

Yagona portal orqali ariza topshirish

• Dastlab saytning qidiruv satriga “ipoteka krediti” kalit so'zini kiritish lozim.

• Arizani to‘ldirishda hech qanday hujjat talab etilmaydi, arizachi haqidagi ma’lumotlar portalda avtomatik tarzda shakllantiriladi. 

• Agar nomzod o'z nomidan ariza bermoqchi bo'lsa, u “Ariza beruvchi” toifasini tanlashi kerak. Agar ariza beruvchining oila a'zosi chet elda ishlayotgan mehnat migranti nomidan subsidiya olish uchun ariza bermoqchi bo'lsa, keyingi bandni tanlash kerak.

• Ariza vakil tomonidan yuborilganda, vakilning PINFL raqami (JShShIR), telefon raqami, subsidiyani oluvchiga qarindoshlik darajasi va notarial ishonchnoma so'raladi.
• Keyingi bosqichda ariza beruvchi haqidagi ma'lumotlar shakllantiriladi. Sahifadagi ba'zi bandlar avtomatik to'ldiriladi, ammo "Doimiy ro'yxatdan o'tgan hudud" va "Oilaviy holat" bo'limlarini qo'lda to'ldirish kerak.
• Oxirgi bosqichda nomzod kirishi mumkin bo'lgan ijtimoiy mezonlarni tanlash kerak:
  • Og'ir ijtimoiy vaziyatga tushib qolgan ayollar, yagona (yolg'iz) boquvchiga ega bo'lgan oila – ayollar
  • Labor migration dasturida ro'yxatdan o'tgan
  • Olis va chekka hududlarda joylashgan byudjet tashkilotlariga boshqa hududlardan mehnat faoliyatini amalga oshirish uchun kelgan oliy ma'lumotli mutaxassis va (yoki) tibbiyot xodimi
  • Professional ta'lim tashkilotlarining muhandislik, ishlab chiqarish va qurilish sohalaridagi maxsus fanlar bo'yicha dars berayotgan yoki o'quv amaliyotini o'tkazayotgan o'qituvchilari va ishlab chiqarish ta'lim ustasi
  • Tibbiy-ijtimoiy ekspertiza elektron axborot tizimiga kiritilgan
• So'ngra, nomzodning harbiylashtirilgan organlar bilan bog'liqligi bor-yo'qligini ko'rsatish kerak.

• Barchasi ko'rsatilgach, ariza “Yuborish” tugmasini bosish orqali yuboriladi.

• Keyin yangi sahifada barcha ma'lumotlaringiz to'g'ri yuklanganiga ishonch hosil qilib, yana bir bor "Yuborish" tugmasini bosing.

• Arizalarni ko'rib chiqish muddati 19 kunni tashkil etadi.

Arizani baholash tartibi

Mas'ul tashkilotlar ariza beruvchining ijtimoiy mezonlarga mosligini 7 ish kuni ichida tekshiradi. Ariza kamida 30 ball to‘plagan taqdirda subsidiya tasdiqlanadi. Ballar quyidagi asosiy mezonlar bo‘yicha hisoblanadi:

1. Daromad: Qishloq joylarda daromad eng kam ish haqining 3,8-4,5 baravari orasida bo'lsa, 10 ball, shaharlarda 4-5 baravari orasida bo‘lsa 10 ball, Toshkentda esa 4,5-6 baravari orasida bo‘lsa yana 10 ball beriladi.
2. Yashash sharoiti: Ijarada yoki uy egasining ruxsati bilan bepul yashayotganlarga 20 ball beriladi.
3. Ijtimoiy himoya: Mehnat muhojirlari, yetim bolalar, qiyin ijtimoiy ahvoldagi ayollar va namunali yosh oilalar uchun 10 ball ajratiladi.
4. Nogironlar va kasallar: Oilada birinchi guruh nogironi yoki og‘ir kasallikka chalingan bolalarga g‘amxo‘rlik qilinayotgan bo‘lsa, 10 ball beriladi.

Ballar maxsus mezonlar asosida belgilanadi va har bir mezon o‘z baholash tizimiga ega. Ba’zi bo‘limlar bir-biriga qo‘shilmaydi va faqat eng yuqori ball olgan mezon hisobga olinadi. Agar soliq inspeksiyasi tomonidan daromadlar tasdiqlanmasa, ariza avtomatik ravishda rad etiladi.

Arizani ko‘rib chiqish tartibi

Mas'ul tashkilotlar 7 ish kuni davomida ariza beruvchining ijtimoiy mezonlarga muvofiqligini taqdim etilgan hujjatlar va mavjud ma'lumotlar bazalari asosida o‘rganib chiqadi. Tekshiruv natijalari onlayn tarzda portaga yuboriladi.

Agar biror tashkilot tomonidan tegishli ballar berilmasa, ariza avtomatik rad etilib, komissiyaga yuboriladi.

Nomzodning baholanishi

Nomzod quyidagi uchta ijtimoiy mezonlar bo‘yicha subsidiya.idm.uz dasturiy tizimida avtomatik ravishda baholanadi:

• Nomzod “Labor-migratsiya” dasturi bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tgan va vaqtinchalik chet elda ishlayotganligi;
• Nomzod yosh oilalar toifasiga kirishi va 30 yoshgacha bo‘lgan fuqaro ekanligi;
• Nomzodning, jumladan uning turmush o‘rtog‘ining butun respublika hududi bo‘yicha mulkka egalik huquqi bilan ro‘yxatdan o‘tgan turar joyi bor-yo‘qligi.

Subsidiya to‘lash tartibi

Subsidiya bo‘yicha ijobiy xabarnoma olgan talabgor o‘z daromad va imkoniyatlariga mos ravishda uy-joy sotib olish uchun qurilish tashkiloti bilan shartnoma tuzadi. Bunda uy-joyning narxi oldindan belgilangan qiymatdan oshmasligi lozim va to‘lov ipoteka krediti orqali amalga oshiriladi.

Tijorat banki ariza beruvchining hujjatlarini ko‘rib chiqib, subsidiya miqdorini aniqlaydi va bir ish kuni ichida tuman (shahar) g‘aznachiligiga subsidiya to‘lash bo‘yicha buyurtmanoma yuboradi. G‘aznachilik bo‘limlari uch ish kuni ichida subsidiya mablag‘larini bank hisobiga o‘tkazadi. Subsidiya o‘tkazilgach va boshlang‘ich badal to‘liq to‘langach, bank bir ish kuni ichida ipoteka shartnomasini rasmiylashtiradi. 

Tijorat banklari ipoteka kreditlari bo‘yicha foiz xarajatlarini qoplash uchun buyurtmanomasni uch ish kuni ichida g‘aznachilikka yuboradi. G‘aznachilik esa har oyning 25-kuniga qadar foiz xarajatlarini qoplash uchun mablag‘larni o‘tkazadi. Subsidiya oluvchilar uchun boshlang‘ich badal miqdori 30 million so‘mni tashkil etadi va besh yil davomida yillik 12% dan yuqori foiz to‘lovlari ham qoplanadi.

Foiz xarajatlarini qoplash uchun subsidiya miqdori maxsus formula asosida hisoblanadi:

SM = KS * (AF — BF)

Bu yerda:

• SM — subsidiya miqdori, ya’ni ipoteka kreditining foiz stavkasi qoplanadigan qismi;
• KS — ipoteka kreditining qolgan asosiy qarzi;
• AF — bank va arizachi o‘rtasida kelishilgan yillik foiz stavkasi;
• BF — bazaviy foiz stavkasi, u 12% ga teng.

Foizlarning bazaviy 12% qismi qoplanmaydi, faqat undan ortiq qismi uchun subsidiya ajratiladi.

Misol: Agar siz 400 million so‘mlik uy sotib olib, 25% dastlabki to‘lov (100 million so‘m) amalga oshirgan bo‘lsangiz, qolgan 300 million so‘m ipoteka krediti hisoblanadi. Agar bank bilan kelishilgan foiz stavkasi (AF) 25% bo‘lsa, subsidiya miqdori quyidagicha hisoblanadi:

• KS = 300 million so‘m (qolgan asosiy qarz),
• AF = 25% (foiz stavkasi),
• BF = 12% (bazaviy foiz stavkasi).

Formulaga ko‘ra: SM = 300 000 000 * (25% - 12%) = 300 000 000 * 13% = 39 000 000 so‘m.

Demak, subsidiya miqdori 39 million so‘mni tashkil etadi.

Tijorat banklariga murojaat

Ipoteka kreditini rasmiylashtirish uchun ariza beruvchi istalgan tijorat bankiga quyidagi hujjatlarni taqdim etishi lozim:

• Subsidiya ajratish haqida xabarnoma, shuningdek, qurilish tashkiloti bilan uy-joyni ipoteka shartlarida sotib olish bo‘yicha tuzilgan shartnoma va fuqaro tomonidan bank hisobiga badal mablag‘larini kiritganligi yoki ularning pudrat tashkiloti tomonidan to‘langani to‘g‘risidagi tasdiqlovchi hujjat.
• Qurilishi yoki rekonstruksiyasi rejalashtirilayotgan yakka tartibdagi uy-joyning kadastr hujjatlari, shuningdek bank tomonidan talab qilinadigan boshqa tegishli hujjatlar.
• Ipoteka krediti bo‘yicha qo‘shma qarz oluvchi (kafolat beruvchi) haqidagi ma’lumotlar.

Foto: leftie.ru

Qaysi banklar orqali subsidiya olish mumkin?

Davlat tomonidan subsidiya ajratish uchun bir qator banklar tasdiqlangan bo‘lib, ular orqali ariza topshirish va ipoteka kreditlarini rasmiylashtirish mumkin. Quyidagi banklar bizning operatorlarimiz tomonidan tekshirilgan va subsidiya ajratish jarayonida ishtirok etishi tasdiqlangan:

• Agrobank
• Davr bank
• Ipoteka bank
• Orient Finans Bank
• Turon bank
• O‘zsanoatqurilishbank
• Poytaxt bank
• BRB bank

Ro‘yxatga kiritilmagan boshqa banklar ham subsidiya dasturida qatnashishi mumkin, shu sababli aniq ma’lumot uchun o‘zingizga yaqin bankka murojaat qiling.

Qanday hollarda ariza rad etiladi

Ariza quyidagi hollarda rad etiladi:

1. Arizada keltirilgan ma'lumotlar ijtimoiy mezonlarga mos kelmasa;
2. Taqdim etilgan ma'lumotlar noto‘g‘ri yoki yolg‘on bo‘lsa;
3. Oilaviy a'zolar (er, xotin) ilgari imtiyozli ipoteka kreditlari asosida shahar yoki qishloq joylarida arzon uy-joy qurish dasturlari doirasida uy yoki yakka tartibdagi uy-joy va subsidiya olgan bo‘lsa (hatto bu uy boshqa shaxsga o‘tkazilgan bo‘lsa ham);
4. Joriy yil uchun hududga ajratilgan subsidiya miqdori tugagan bo‘lsa;
5. Ariza beruvchi va/yoki uning oilasining o‘rtacha oylik daromadi belgilangan mezonlardan oshiq yoki kam bo‘lsa. 

Shuningdek, amalda foydalanuvchilarning ta'kidlashicha, subsidiya olgan taqdirda ham undan foydalanish uchun uylarning tayyor kadastri bo‘lishi va uy yangi qurilgan bo‘lishi zarur. Aks holda, subsidiyadan foydalanish deyarli imkonsiz ekanini qayd etishmoqda.