2024 yilda maktab xarajatlari qancha?
Maktab uchun birinchi o'rinda nimalarni sotib olish kerak?
1-sentyabr kuni bolani maktabga tayyorlash uchun barcha narsalarni oldindan sotib olish shart emas. Yozning oxirida maktab uchun kerakli mahsulotlarga talab oshadi, bu esa narxlarning ko'tarilishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun ba'zi zaruriy bo'lmagan narsalarni keyinroq sotib olish mantiqan to'g'ri bo'ladi.
Shunday qilib, yangi o'quv yiliga tayyorgarlik ko'rish uchun minimal kerakli jihozlarni xarid qilish ota-onalarga eng kamida 748 000 so'mga tushadi.
O'quv yilining boshida o'quvchi uchun kerakli asosiy buyumlarni tanlashda e’tibor qaratilishi lozim bo'lgan jihatlar:
- Kiyimlar: Maktab kiyimlari toza va tartibli bo'lishi bilan birga, bolaga qulaylik yaratishi ham muhim. Nimcha yoki pidjak, yubka yoki shim tanlashda sifatli va chidamli matolarga e’tibor berish lozim, chunki bu kiyimlar tez-tez yuvilib, uzoq muddat foydalaniladi. Bluzka yoki ko'ylak va oq futbolka maktab formasi qoidalariga mos kelishi zarur. Sport kiyimlari esa jismoniy tarbiya darslari va boshqa faol mashg'ulotlar uchun kerak bo'ladi.
- Oyoq kiyimlar: Maktab uchun krossovkalar va almashtiriladigan oyoq kiyimlar, masalan, tufli tanlashda qulaylik va chidamlilik asosiy mezon bo'lishi kerak. Krossovkalar bolani kun davomida qulay tutadi, tuflilar esa maktab ichida gigiyenik sharoitni ta’minlashga yordam beradi.
- Kanselyariya: Har bir o'quvchining asosiy kanselyariya to'plamida ruchka, qalam, chizg'ich va o'chirg'ich bo'lishi kerak. Katakli va chiziqli daftarlar turli fanlar uchun zarurdir. Kundalik daftari o'quvchiga dars jadvalini kuzatishda va uy vazifalarini yozishda yordam beradi. Penal esa barcha narsalarni bir joyda saqlash uchun qulaylik yaratadi.
- Ryukzak yoki sumka: Ryukzak yoki sumka tanlashda uning sig'imi, ixchamligi va yelkalarga qulay joylashishiga e’tibor berish lozim. O'quvchi darsliklar va boshqa o'quv qurollarini qulay tashib yurishi uchun sifatli va mustahkam ryukzak tanlash tavsiya etiladi.
Maktab kiyimlari va poyabzal narxlari
Maktabga tayyorgarlikning bu qismi, odatda, ota-onalarning eng ko'p xarajat qiladigan sohasi hisoblanadi. Bu nafaqat 1-sentyabrga bog'liq, balki boshlang'ich sinf o'quvchilari tez o'sishi sababli yil davomida kiyim-kechaklarning kichrayib qolishidan ham kelib chiqadi. Shu sababli, kichik sinf o'quvchilari uchun bir yillik kiyim-kechak to'plamini oldindan xarid qilish tavsiya etilmaydi. Biroq, yoshi kattaroq bolalar uchun bunday xaridlar mantiqan to'g'ri keladi.
Quyida ko'rsatilgan barcha ma'lumotlar bozorlar, maktab yarmarkalari va onlayn savdo maydonchalaridan yig'ilgan. Narxlar o'rtacha statistik ko'rsatkichlarga asoslangan bo'lib, yakuniy xarajatlar tanlangan mahsulotlarga qarab o'zgarishi mumkin.
Ushbu narxlar yakuniy emas va o'zgaruvchan bo'lishi mumkin:
👦🏻 O‘g‘il bolalar uchun:
| Zarur buyumlar | Miqdor (dona) | Taxminiy narxlar (so‘m) | O‘rtacha umumiy narx (so‘m) |
| Shim | 1 | 75 000 - 250 000 | 150 000 |
| Pidjak va nimcha | 1 | 240 000 - 500 000 | 350 000 |
| Oq ko‘ylak | 1 | 40 000 - 250 000 | 120 000 |
| Galstuk | 1 | 20 000 - 100 000 | 50 000 |
| Kamar | 1 | 21 000 - 100 000 | 50 000 |
| Mayka | 1 | 20 000 - 60 000 | 40 000 |
| Tufli | 1 | 150 000 - 400 000 | 200 000 |
Jami: 960 000 so‘m
👧🏻 Qiz bolalar uchun:
| Zarur buyumlar | Miqdor (dona) | Taxminiy narxlar (so‘m) | O‘rtacha umumiy narx (so‘m) |
| Sarafan yoki nimcha | 1 | 50 000 - 200 000 | 100 000 |
| Yubka yoki shim | 1 | 90 000 - 250 000 | 150 000 |
| Oq ko‘ylak | 1 | 100 000 - 200 000 | 120 000 |
| Pidjak | 1 | 200 000 - 550 000 | 350 000 |
| Mayka | 1 | 20 000 - 60 000 | 40 000 |
| Kolgotki | 2 | 20 000 - 120 000 | 80 000 |
| Tufli | 1 | 150 000 - 400 000 | 200 000 |
Jami: 1 040 000 so‘m
🎽 Jismoniy tarbiya uchun sport kiyimlari
| Zarur buyumlar | Miqdor (dona) | Taxminiy narxlar (so‘m) | O‘rtacha umumiy narx (so‘m) |
| Sport kiyimi | 1 | 150 000 - 300 000 | 200 000 |
| Krossovkalar | 1 | 150 000 - 450 000 | 250 000 |
| Sport sumkasi | 1 | 50 000 - 150 000 | 80 000 |
| Oyoq kiyim uchun sumka | 1 | 15 000 - 50 000 | 25 000 |
Jami: 555 000 so‘m
Formani sotib olishdan oldin, maktabda unga qanday talablar qo'yilishini aniqlang. Odatda, maktab nizomiga ko'ra, oq yuqori va qoramtir pastki kiyim kiyish tavsiya etiladi. Ammo ba'zi maktablarda o'ziga xos forma bo'lishi mumkin, uni buyurtma asosida yoki ma'lum bir kompaniyadan sotib olish kerak.
Maktabga sumka tayyorlash narxi
Maktab uchun sumka tanlashga ehtiyotkorlik bilan yondashish kerak. Bolalar ko'taradigan sumkaning og'irligi ularning tana vaznining 10 foizidan oshmasligi lozim. O'zbekistonda bolalar 7 yoshda maktabga borishadi va bu paytda ularning o'rtacha tana vazni 23 kg atrofida bo'ladi. Shunga ko'ra, sumkaning to'ldirilgan holdagi maksimal og'irligi 2,3 kg bo'lishi kerak.
Sumkani tanlab olgandan so'ng, uni o'quvchiga zarur bo'lgan kanselyariya buyumlari bilan to'ldirish lozim. Ushbu xarajatlar ko'pincha e’tibordan chetda qoladi. Alohida qaralganda ruchka va qalamlar arzon tuyulishi mumkin, lekin ularni ko'p miqdorda xarid qilish talab etiladi. Bundan tashqari, ular tez-tez yo'qoladi, daftarlar tugaydi, chizg'ichlar sinadi. Shuning uchun yil davomida kanselyariya tovarlarini qayta sotib olishga to'g'ri keladi, bu esa oxir-oqibatda sezilarli xarajatga aylanadi.
Foto: artvlad.ru
Kanselyariya to'plami turli sinflar uchun farq qiladi. Masalan, yuqori sinf o'quvchilariga rasm chizish uchun albom va boshqa buyumlar kerak bo'lmaydi. Shu sababli, yuqori sinf o'quvchilari uchun kanselyariya to'plamini tayyorlash boshlang'ich sinf o'quvchilariga qaraganda arzonroq bo'ladi.Quyida turli sinf sumkasini yig'ish uchun sarflanadigan xarajatlarni hisob-kitob qilamiz:
| Zarur buyumlar | Miqdori | Taxminiy narxlar (so‘m) | O‘rtacha umumiy narx (so‘m) |
| Ryukzak yoki sumka | 1 dona | 100 000 - 400 000 | 200 000 |
| Ruchkalar | 3 dona | 2 000 - 10 000 | 15 000 |
| Oddiy qalamlar | 3 dona | 2 000 - 10 000 | 10 000 |
| O‘tkirlagich | 1 dona | 3 000 - 15 000 | 5 000 |
| O‘chirg‘ich | 1 dona | 2 000 - 20 000 | 5 000 |
| Sirkul | 1 dona | 15 000 - 25 000 | 20 000 |
| Chizg‘ich va transportirlar | 1 to‘plam | 10 000 - 35 000 | 20 000 |
| Penal | 1 dona | 10 000 - 40 000 | 20 000 |
| Kundalik | 1 dona | 10 000 - 50 000 | 25 000 |
| Katakli daftar (48 varaqlik) | 10 dona | 4 000 | 40 000 |
| Chiziqli daftar (48 varaqlik) | 10 dona | 4 000 | 40 000 |
| Katakli daftar (12 varaqlik) | 5 dona | 2 500 | 12 500 |
| Chiziqli daftar (12 varaqlik) | 5 dona | 2 500 | 12 500 |
| Daftar uchun muqovalar | 10 dona | 2 000 - 15 000 | 25 000 |
Jami: 450 000 so‘m.
Boshlang'ich sinf sumkasini yig‘ishda esa yuqoridagi ro‘yxatga qo‘shimcha sifatida quyidagi xarajatlar qo‘shiladi:
| Zarur buyumlar | Miqdori | Taxminiy narxlar (so‘m) | O‘rtacha umumiy narx (so‘m) |
| Flomasterlar yoki markerlar | 1 to‘plam | 19 000 - 80 000 | 40 000 |
| Bo‘yoq uchun cho'tkalar | 1 to‘plam | 10 000 - 50 000 | 20 000 |
| Bo‘yoqlar | 1 to‘plam | 9 000 - 100 000 | 25 000 |
| Rangli qog‘oz va karton | 1 to‘plam | 9 000 - 50 000 | 25 000 |
| Qaychi | 1 dona | 10 000 - 50 000 | 20 000 |
| Yelim | 1 dona | 5 000 - 15 000 | 10 000 |
| Rangli qalamlar | 1 to‘plam | 18 000 - 50 000 | 25 000 |
| Rangli ruchkalar | 3 dona | 3 000 - 10 000 | 15 000 |
| Akvarel | 1 to‘plam | 7 000 - 75 000 | 25 000 |
| Plastilin | 1 to‘plam | 7 000 - 75 000 | 25 000 |
| Chizish uchun albom | 1 dona | 15 000 - 50 000 | 25 000 |
Jami: 255 000 so‘m.
Bolani maktabga tayyorlash qancha turadi?
Yuqoridagi narxlarga ko‘ra, boshlang‘ich sinf o‘quvchisini maktabga tayyorlash uchun o‘rtacha xarajatlar quyidagicha taqsimlanadi:
- Maktab formasi va poyabzal:
- O‘g‘il bola uchun: 960 000 so‘m
- Qiz bola uchun: 1 040 000 so‘m
- Kanselyariya tovarlari: 705 000 so‘m
- Jismoniy tarbiya uchun sport kiyimlari: 555 000 so‘m
Jami:
- O‘g‘il bola uchun: 2 220 000 so‘m
- Qiz bola uchun: 2 300 000 so‘m
Maktab buyumlarini qayerdan xarid qilish mumkin?
- Maktab yarmarkalari va bozorlar
Maktab yarmarkalari odatda O‘zbekistonning barcha hududlarida markaziy kiyim-kechak bozorlari, savdo markazlari va ba’zi hollarda maktablar yoki universitetlar hududlarida tashkil etiladi. Misol uchun, Toshkent shahrida bunday yarmarkalar "Qo‘yliq", "Chorsu" bozorlari va yirik savdo markazlarida o‘tkazilib, 2024-yilda bunday yarmarkalar 326 ta manzil bo‘ylab ochildi.
Yarmarkalar odatda iyul oyi oxiri yoki avgust boshida boshlanadi va sentyabr oxirigacha davom etadi. Mamlakatning turli hududlarida yarmarkalarning ishlasining sanalari farq qilishi mumkin.
Yarmarkalarda xarid qilishning asosiy afzalliklari — keng assortiment, narxlarning moslashuvchanligi va bir joyda barcha kerakli narsalarni topish imkoniyatidir. Shuningdek, bu yarmarkalarda sotuvchilar ko'pincha xaridorlarga savdolashish imkoniyatini taqdim etadilar, bu esa narxni yanada arzonlashtirishga yordam beradi.
Maktab yarmarkasining ko‘rinishi. Foto: uznews.uz
- Marketpleyslar
Ba’zida marketpleyslarda xarid qilish bozor yoki yarmarkalarga qaraganda arzonroq bo'lishi mumkin. Marketpleyslarda mahsulotlarni onlayn tarzda topish, narxlarni taqqoslash va eng yaxshi taklifni tanlash imkoniyati mavjud. Bundan tashqari, ko'plab marketpleyslar, masalan, Uzum yoki Wildberries, mavsumiy chegirmalar va aksiyalar taklif qiladi, bu esa xarajatlarni kamaytiradi.
Marketpleyslarda xarid qilishning yana bir afzalligi — bu mahsulotlarni uyga yetkazib berish xizmatidir. Bu ayniqsa vaqtini tejashni istagan ota-onalar uchun qulay. Mahsulotlarni sotib olishdan oldin bozor yoki yarmarkalarda mavjud narxlar bilan solishtirib ko'rish tavsiya etiladi. Shu orqali eng yaxshi va arzon variantni tanlash mumkin bo‘ladi.
