Abituriyentlar OTMga topshirishdan oldin nimalarni bilishlari kerak?

2024 yilda O'zbekiston maktablarini 414,6 ming yosh yigit-qiz bitirdi, ularning ko'pchiligi oliy ta'lim muassasalariga o'qishga kirishga tayyorlanmoqda. Kelgusi o'quv yilida ularni nima kutmoqda? Bu haqida to'liq ma'lumot berishga harakat qilamiz yangiliklar haqida hikoya qilishni maqsad qildi.

Imtihonlarsiz qabul jarayoni

Testda ishtirok etish uchun arizalar yagona portal orqali qabul qilinadi. Test natijalari e'lon qilingan kundan boshlab bir kun ichida umumta'lim fanlari bo'yicha bilim darajasini ko'rsatuvchi QR-kodi bilan sertifikat yuboriladi. Shuningdek, A+, A, B+, B, C+, C darajasidagi sertifikatlar ham beriladi. Test natijalari xalqaro metodologiya — Georg Rash modeliga ko'ra hisoblanadi. Unga ko'ra:

Sertifikatlar 3 yil muddatga beriladi. A+ va A darajasidagi sertifikatlarga ega abituriyentlar bakalavriatga kirishda tegishli fanlar bo'yicha maksimal ball oladi. Boshqa darajadagi sertifikatlarga ega abituriyentlar esa maksimal ballga nisbatan proporsional ball oladi.

Majburiy fanlar bo'yicha milliy sertifikatga ega abituriyentlarga maksimal ball beriladi. Testda ishtirok etish uchun arizalarni elektron shaklda yuborish kerak. Xizmat to'lovi 1,5 BRVni tashkil qiladi.

Oliy ta'lim muassasalaridagi kafolatli o'rinlar 

2024-yil 6-may kuni prezident oliy ta'lim yo'nalishlarini optimallashtirish, qabul va malaka tizimini takomillashtirish bo'yicha takliflarni muhokama qildi. Yig'ilishda hozirgi qabul tizimi va kvotalarni taqsimlashni to'liq raqobatbardosh deb bo'lmasligi ta'kidlandi. Misol uchun, ba'zi yuqori ball to'plagan abituriyentlar tanlagan oliy ta'lim muassasasi kvotasi to'ldirilganligi sababli kira olmasligi mumkin.

Yangi tartibga ko'ra, aniq yo'nalish bo'yicha yuqori ball to'plagan abituriyent tanlangan oliy ta'lim muassasasidan qat'i nazar davlat grantiga tavsiya etiladi. Ya'ni, yuqori ball to'plagan yoshlar albatta o'qish imkoniyatiga ega bo'ladi.

Ta'lim uchun kreditlar

2024/2025-o'quv yilidan boshlab, davlat ta'lim kreditlari faqat kunduzgi shaklda o'qiyotgan talabalarga beriladi. Birinchi kurs talabalari uchun kontrakt summasiga teng miqdorda ta'lim krediti ajratiladi, ikkinchi va yuqori kurs talabalari uchun esa kontrakt summasining 80% gacha bo'lgan miqdorda kredit beriladi.

Bunda fanlar bo'yicha o'rtacha baho "3" dan past bo'lmasligi kerak (ijtimoiy himoya yagona reestriga kiritilgan oilalar farzandlari bundan mustasno).

Bundan tashqari, tegishli axborot tizimiga kiritilish talab qilinadi: 

• Oliy ta'lim muassasalari talabalari uchun kontrakt asosida ko'rsatiladigan xizmatlar hisobi.
• Oliy ta'lim jarayonlarini boshqarish bo'yicha dastur.
• Kasbiy ta'lim muassasalari o'quvchilari uchun esa kasbiy ta'lim jarayonlarini boshqarish tizimi.

Xususiy universitetlar uchun grantlar

Prezident farmoniga ko‘ra, davlat grantlari taqsimotida xususiy va nodavlat Oliy ta'lim muassasalari ham ishtirok etishi mumkin. GCT testlari orqali talabalarni qabul qiladigan nodavlat Oliy ta'lim muassasalari davlat grantlariga davlat muassasalari talabalari bilan teng huquqlarda da'vogar bo‘lishi mumkin.

Bunday xolda bakalavriat ta'lim yo'nalishi bo'yicha bir talaba uchun ajratiladigan mablag', moliyaviy mustaqillikka ega davlat oliy ta'lim muassasalarida bir talaba uchun sarflanadigan o'rtacha xarajatlardan oshmaydigan miqdorda moliyalashtiriladi.

Foto: gazeta.uz

Endi grantni ishlab berish kerak emas!

O'zbekistonda davlat buyurtmasi parametrlarini mavjud oliy ta'lim muassasalari bo'yicha taqsimlash amaliyoti bekor qilinadi va uning o'rniga bakalavriat va magistratura yo'nalishlari bo'yicha tasdiqlash tartibi joriy etiladi.

Ijtimoiy-gumanitar yo'nalishlar bo'yicha davlat buyurtmasi qisqartirilishi hisobiga bu kvotalar muhandislik, tibbiyot, aniq va tabiiy fanlar o'rtasida ustuvor tartibda taqsimlanadi.

Byudjet talabalari kontraktga o‘tkazilishi mumkin

O'zbekistonda davlat granti bir talabaga 4 yilga berilmaydi, balki har yili yuqori natijalarga erishgan talabalar o'rtasida qayta taqsimlanadi.

Har yili barcha grantli o'rinlar talabalar o'rtasida qayta taqsimlanadi. Agar grant olgan talaba boshqalardan yomonroq o'qisa u kontraktga o'tkaziladi, va kelgusi yilda grantni undan yaxshiroq o'qigan talaba oladi. Prezident bu tizimni adolatli tashkil etish va yoshlar hamda ota-onalarni bu haqda xabardor qilish zarurligini ta'kidlab o'tdi.