KASKO sug'urtasi qanday ishlaydi?
Foto: top-news.kz
Quyida KASKO qaysi holatlarda zararlarni qoplashi va polisni rasmiylashtirishda kompaniyani qanday tanlash kerakligini tushuntiramiz.
KASKO o'zi nima?
KASKO — bu transport vositasi egasining manfaatlarini himoya qiluvchi ixtiyoriy sug'urta turi. Hatto transport egasi yo'l-transport hodisasida (DTP) aybdor bo'lsa va sug'urtalangan avtomobil avariyada zarar ko'rsa ham, KASKO bu zararni qoplaydi. Avtomobil egasi naqd pul oladi yoki mashinasi sug'urta kompaniyasi hisobidan ta’mirlanadi.
KASKO sug'urtasi avtomobilning o'g'irlanishi, buzilishi, yong'in, avariya yoki bo'ron kabi xavfli holatlar natijasida yetkazilgan zararlarni qoplaydi. Masalan, agar daraxt avtomobilga qulab, uni shikastlasa, sug'urta kompaniyasi zararni qoplaydi va avtomobil egasi ta’mirlash uchun o'z cho'ntagidan pul to'lashga majbur bo'lmaydi.
KASKO sug'urtasining afzalliklari va kamchiliklari
Foto: 100habits.ru
Afzalliklari:
- Asosiy afzalligi: Avtomobil egasi zarar o'z aybi bilan sodir bo'lgan taqdirda ham to'lov oladi.
- Katta zararlar qoplanadi: Agar mashina o'g'irlansa yoki uni ta'mirlash imkonsiz bo'lsa, egasi katta summa oladi va bu pulni istagancha ishlatishi mumkin.
- Qisman zarar ham qoplanadi: Agar mashina qisman zarar ko'rsa, sug'urta kompaniyasi uni o'z hisobidan ta'mirlaydi.
Kamchiliklari:
- Polisni sotishdan bosh tortish huquqi: Sug'urta kompaniyasi sababini tushuntirmasdan KASKO polisini sotishni rad etishi mumkin. Bunga turli sabablar bo'lishi mumkin, masalan, shu modeldagi mashinalar ko'p o'g'irlanishi yoki avtomobil egasining tez-tez YTHga uchrashi.
- Narxning farqi: Bir xil avtomobil uchun turli sug'urta kompaniyalarida polis narxi sezilarli darajada farq qilishi mumkin. Shuning uchun KASKOni rasmiylashtirishdan oldin bir nechta kompaniyaga murojaat qilib, narxlarni solishtirish tavsiya etiladi.
- Sug'urta kompaniyasining bankrot bo'lishi: Agar sug'urta kompaniyasi bankrot bo'lsa, KASKO to'lovlarini hech kim kafolatlamaydi. Masalan, OSAGO polisida kompaniyalar maxsus fondga badallar to'laydi va bu fond sug'urtachi bankrot bo'lganda to'lovlarni qoplaydi. KASKOda esa bunday fond yo'q.
KASKO va OSAGO o'rtasidagi farq
- KASKO faqat avtomobilni sug'urtalaydi va fuqarolik javobgarligini qoplamaydi. Ya'ni, haydovchi yo'l harakati qoidalarini buzib, boshqalarga zarar yetkazganida bu zarar qoplanmaydi.
- OSAGO esa bu holatda zararlarni qoplaydi. Haydovchining aybi bilan avariya sodir bo'lsa, KASKO polisi faqat o'z mashinasining zararini qoplaydi, OSAGO polisi esa boshqalarga yetkazilgan zararlarni qoplaydi.
- OSAGO majburiy sug'urta hisoblanadi, KASKO esa ixtiyoriy. Shu sababli, KASKO polisi yo'qligi uchun YHXB xodimlari jarima solishga haqli emas.
| KASKO va OSAGO o'rtasidagi farq nima? | ||
| Ko'p uchraydigan savollar | KASKO | OSAGO |
| Polis nimani sug'urta qiladi? | Shaxsiy avtomobil shikastlanishdan va boshqa xavflardan. | Faqat avtomobil egasining fuqarolik javobgarligini. |
| Sug'urta shartlari | Muayyan sug'urta kompaniyasiga bog'liq. | Avtomobil javobgarligini majburiy sug'urta qilish va sug'urta qoidalari to'g'risidagi qonunda belgilangan. Sug'urtalovchi ulardan chetga chiqa olmaydi. |
| Sug'urtadan voz kechish mumkinmi? | Ha | Yo'q. Agar mashina sug'urtalanmagan bo'lsa, jarimaga tortiladi. |
| Siyosat narxi, hajmi va to'lov shartlari | Sug'urta kompaniyasining ixtiyoriga ko'ra. | Markaziy bank tomonidan belgilanadi. |
| To'lovlarni kim oladi? | Mashina egasi (Avtohalokat uning aybi sababli bo'lsa ham). | Haydovchining aybi bilan faqat yo'l-transport hodisalari ishtirokchilari jarohat olganda. |
| Sug'urta kompaniyasi polisni sotishdan bosh tortishi mumkinmi? | Ha | Yo'q |
| Polisni onlayn ro'yxatdan o'tkazish | Sug'urta kompaniyasining ixtiyoriga ko'ra. | Majburiy |
KASKO qaysi harajatlarni qoplaydi?
Sug'urta kompaniyasi quyidagi hollarda zararni qoplaydi:
- Avtomobilning o'g'irlanishi.
- Alohida ehtiyot qismlarning o'g'irlanishi: masalan, g'ildiraklar, faralar, shisha tozalagichlar.
- Zarar: YTHda avtomobilning zarar ko'rishi, uchinchi shaxslar tomonidan qasddan zarar yetkazilishi, yomon ob-havo natijasidagi zararlar.
Sug'urtachi boshqa imkoniyatlarni ham taklif qilishi mumkin, masalan, yo'lovchilarning hayotini sug'urta qilish yoki ixtiyoriy fuqarolik javobgarligi sug'urtasi orqali OSAGO to'lov limitini kengaytirish.
Sug'urta kompaniyasini tanlashda nimaga e'tibor berish kerak?
Foto: gross.uz
Zararni qoplash tartibi
Ba'zan sug'urtachilar shartnomada murakkab qoidalarni belgilaydi. Masalan, to'lovlarni olish uchun noqulay ish vaqti va joylashuvdagi ofisga borishingiz kerak bo'ladi, ariza topshirish muddati esa bir necha kun bilan cheklangan bo'ladi. Yoki avtomobil o'g'irlangan taqdirda, jinoyat ishini to'xtatish to'g'risidagi qarorni talab qilishi mumkin, bu esa kamida yarim yil vaqt olishi mumkin.
Shuning uchun masofadan turib ham xizmat ko'rsatuvchi kompaniyani topish maqsadga muvofiqdir. Bunday kompaniyalarning tariflarida onlayn yoki telefon orqali qo'llab-quvvatlash xizmati mavjud bo'ladi va hujjatlar elektron pochta yoki ilova orqali qabul qilinadi.
Foto: e-inson.uz
To'lov muddatlari
Yaxshi obro'ga ega sug'urta kompaniyalari shartnomada to'lov muddatlarini aniq belgilaydi va ularga rioya qiladi. Ishonchga sazovor bo'lmagan sug'urtachilar esa muddatlarni shartnomada ko'rsatmaslikka harakat qiladi, bu esa ko'pincha to'lovlarni kechiktiradi.
Polis narxi
Agar ma’lum bir mashina uchun polisning o'rtacha narxi aniq bo'lsa-yu, bir kompaniya uch barobar arzon narxni taklif qilsa, bu shubhali holat bo'lishi mumkin. Bunday sug'urtachi keyinchalik zararni qoplashni rejalashtirmayotgan bo'lishi mumkin. Shuningdek, kompaniya maksimal to'lovni sezilarli darajada cheklashi yoki juda kam uchraydigan sug'urta holatlariga (sunami, bo'ron, meteorit tushishi) e'tibor qaratishi mumkin. Xato qilmaslik uchun narxlarni solishtirish tavsiya etiladi — odatda bu ma’lumotlar kompaniyalarning rasmiy saytlarida mavjud bo'ladi.
KASKO polisini qanday rasmiylashtirayotganda avvalo, sizning hududingizda faoliyat yurituvchi sug'urta kompaniyalari shartlarini o'rganing. Bir xil kompaniyaning takliflari turli shaharlarda farqlanishi mumkin.
KASKO sug‘urtasini olish uchun qanday hujjatlar kerak?
Sug'urta polisini olish uchun talab qilinadigan hujjatlar:
- Sug'urtalovchining pasporti;
- Ariza;
- Texpasport;
- Polisga qo'shiladigan shaxslarning haydovchilik guvohnomalari;
- Agar shartnomani vakil imzolayotgan bo'lsa, vakolatnoma.
Sug'urta kompaniyasi qo'shimcha hujjatlarni ham talab qilishi mumkin. Bu hujjatlar haydovchining avtomobilni qanday boshqarishini va uni nima maqsadda ishlatishini baholash uchun kerak bo'ladi.
Qo'shimcha hujjatlarga quyidagilar kiradi:
- Agar avtomobil lizing yoki ijaraga asoslangan bo'lsa, lizing yoki ijara shartnomasi
- Agar avtomobil kreditga olingan bo'lsa, kredit shartnomasi yoki garov shartnomasi
- Agar mavjud bo'lsa, oldingi KASKO polisi
Sug'urtachi avtomobilni ko'zdan kechirib, barcha zararlarni tavsiflashga haqli. Sug'urta kompaniyasi faqat polis rasmiylashtirilgandan keyin paydo bo'lgan shikastlanishlar uchun to'laydi. Zarur bo'lganda, qiymatni to'g'ri aniqlash uchun ekspertiza tayinlanishi mumkin. Shartnoma tuzilgandan keyin sug'urta kompaniyasi polisini beradi. Har bir kompaniyaning polislari turlicha ko'rinishda bo'lishi mumkin.
Tariflarning narxlari nimaga bog'liq?
Qonun tariflarni hisoblash qoidalarini belgilamaydi, shuning uchun sug'urtachilar polisning narxini mustaqil ravishda belgilaydi. Odatda, polis narxini hisoblashda quyidagi mezonlar hisobga olinadi:
- Haydovchining yoshi: Ko'pincha YTHlarga 30-40 yoshdagi haydovchilar uchraydi. Yangi haydovchilar ehtiyotkorroq haydashadi, hodisalar ko'pincha haydovchilik tajribasi besh yoki o'n yil bo'lganlarda sodir bo'ladi. Erkaklar ayollarga qaraganda to'rt barobar ko'proq avariyaga uchraydi. Shuning uchun polis narxi ushbu statistik ma'lumotlarga asoslanadi. Agar haydovchilar bir nechta bo'lsa, eng yuqori xavfga ega haydovchi bo'yicha narx hisoblanadi.
- Haydovchilik tajribasi: Tajribali haydovchilar uchun polis narxi arzonroq bo'ladi. Agar haydovchi yaqinda haydovchilik guvohnomasini olgan bo'lsa, narx ikki barobar oshishi mumkin. Agar haydovchilar bir nechta bo'lsa, eng kam tajriba hisobga olinadi.
- Avariyasiz haydash tajribasi: Sug'urta kompaniyasi haydovchining qanchalik tez-tez avariyaga uchraganligini va bu bilan bog'liq to'lovlar miqdorini tekshiradi. Avariya qancha kam bo'lsa, sug'urtachining xavfi shuncha past bo'ladi va polis narxi arzonlashadi.
- Avtomobil markasi, modeli va ishlab chiqarilgan yili: Mashina va uning ehtiyot qismlari narxi vaqti-vaqti bilan o'zgaradi. Shuning uchun sug'urta kompaniyasi aniq marka va modelni ta'mirlash qiymatini baholaydi.
- O'g'irlikka qarshi tizimning mavjudligi: Sug'urta kompaniyasi o'g'irlik xavfini kamaytirish uchun mashinaga signalizatsiya o'rnatishni talab qilishi mumkin. Ba'zan bu shartnoma uchun majburiy shart hisoblanadi.
- Avtomobilning yurilgan masofasi: Mashina ishlab chiqarilgan kundan boshlab qancha ko'p masofa bosgan bo'lsa, polis narxi shuncha qimmat bo'ladi.
Bu mezonlar asosida sug'urta kompaniyalari polis narxini hisoblaydi va har bir haydovchiga individual tariflar taklif qiladi.
