Bolani erta uxlatishning foydalari
Bolada uyqu rejimini shakllantirish bir necha bosqichga bo'linadigan jarayondir. Asosiy buzilishlarini yoshga bog'liq odatiy o'zgarishlardan ajratish unchalik oson emas.
Tungi uyqu davomiyligi
Ko'pgina kichik bolalar organizmi erta uyg'onishga moslangan, ya’ni ertalab soat 6:00 dan 8:00 gacha. Bu vaqt bolaning bioritmlari bilan belgilanadi. Ertalab uzoqroq uxlash qobiliyati odatda 4-5 yoshdan keyin paydo bo'ladi.
Farzandingiz qachon uxlab qolishidan qat’i nazar, ertalab bir vaqtda uyg'onishini payqaganmisiz? Ba’zi bolalarda ertalabki uyg'onish vaqti «qattiq belgilangan» va deyarli yotish vaqtiga bog'liq emas. Biroq, ularning kayfiyati bu vaqtga bog'liq: erta yotdi, uzoqroq uxladi - ertalab bola xursand va xotirjam; kech yotdi, tun qisqa bo'ldi - bola ertalab bezovta va asabiy.
4-6 oylikdan 3-7 yoshgacha bo'lgan bolalarda tungi uyquga ehtiyoj 10-12 soatni tashkil etadi. Agar bola erta uyg'onsa, kechqurun erta yotish yaxshi uxlashning bir usulidir.
Bolalar bog'chasi va maktab ham ertalab erta uyg'onishni talab qiladi - ertalab erta yotqizish tavsiyalari maktab o'quvchilari uchun ham dolzarbdir.
2015 yilda Yaponiyada 22 dan 30 oygacha bo'lgan 425 nafar kichkintoylar o'rtasida tadqiqot o'tkazildi. Tadqiqot shuni ko'rsatdiki, bola qanchalik kechroq yotsa, tun davomida uxlash vaqti shunchalik kam bo'ladi. O'rtacha soat 22:00 da uxlagan bolalar, soat 21:00 gacha uxlagan bolalarga qaraganda, tunlari kamroq uxlashgan. Kechroq yotqizish kunduzgi uyqu davomiyligini biroz oshirdi, lekin umumiy sutkalik uyqu davomiyligi baribir kam bo'ldi.
Bolalarda tunda uyg'onish holati
Ko'pgina bolalarda kechasi uyg'onish holatlari kuzatiladi. Aksariyat hollarda uyg'onishlar qat’iy kun tartibining yo'qligi sababli sodir bo'ladi. Bolalar odatda qisqa vaqtga uyg'onishadi. Biroq, mustaqil uxlash odati shakllanmagan bolalar ota-onasining yordamisiz uxlay olmaydi.
Bolada uyqu yetishmasligini aniqlash mumkin bo'lgan bir qator belgilar:
- Zaiflik va tez charchash.
- Faollikning pasayishi (doim yotishni xohlash, o'ynamaslik).
- Bezovtalik, yig'loqilik, behollik.
- Kun davomida uyquchanlik.
- Odatdagidan ancha erta uxlab qolish.
- Doimiy ravishda ertalab soat 6 dan oldin uyg'onish.
Bolani uxlatish usullari yoki bolaning uyqusini qanday yaxshilash mumkin?
Bolalar uyqusini yaxshilash uchun bir nechta qoidalar mavjud:
Kun tartibiga rioya qiling.
Kun tartibi bolaga kun davomida mashg'ulotlardan so’ng oson uxlashga yordam beradi. Har kuni bir xil jadvalga rioya qilish kerak, bu cho'milish, tish yuvish, ertak o'qish bo'lishidan qat’i nazar.
Uxlab qolish va uyg'onish uchun belgilangan vaqtni o'rnating (hatto dam olish kunlarida ham).
Bolaning ichki soatlari unga kun davomida ma’lum bir vaqtda uxlab qolish va o'zini tetik his qilishga yordam beradi. Agar farzandingizga dam olish kunlari juda uzoq uxlashga ruxsat bersangiz, bu maktab haftasidagi odatdagi uyg'onishini qiyinlashtiradi. Agar u kech uxlasa, shunday muammolar paydo bo'ladi.
Bolalarning xonasini qulay joyga aylantiring.
Ota-onalar ko'pincha bolani xonasiga yoki uxlashga yuborishni jazo sifatida ishlatadilar. Agar bu sodir bo'lsa, bola uxlashni yomon narsa deb o'ylay boshlaydi. Shunda uxlash uni tinchlantirmaydi.
Uxlashdan oldin tetiklantiruvchi hech narsa qilmaslik kerak.
Bola tinch uxlashi uchun uyqudan oldin tetiklantiruvchi hech narsa qilmaslik kerak. Masalan, hissiy film tomosha qilish yoki kitob o'qish bolaning haddan tashqari hayajonlanishiga olib kelishi mumkin. Uxlashdan oldin bola tinchlanishi kerak, aks holda energiya bilan to'lib-toshishi kerak emas.
Bolani mustaqil ravishda tinchlanishga va uxlashga o'rgatish kerak.
Bu unga uxlash odatini o’z yotoq joyi bilan bog'lashga va o'zini mustaqil ravishda tinchlantirishni o'rganishga imkon beradi. Agar bolaga ota-onasiz uxlab qolish qiyin bo'lsa, uni ota-onasining hidini sezadigan narsa bilan yotqizish kerak. Bir necha kecha davomida bolaning yumshoq o'yinchog'i bilan uxlashi yoki sevimli futbolkasini kiyib uxlashi kabi odatlariga ruxsat berish mumkin. So’ng bola u narsalarni qaytarib berishi kerak.
Mutaxassislarning tavsiyalari
- Kun tartibiga va "uxlash marosimlari"ga rioya qiling, va bu tartib dam olish kunlarida ham saqlanishi kerak.
- Uxlashdan bir soat oldin tinch va sokin bo’lgan mashg’ulot bilan shug'ullaning, bu vaqtda gadjetlardan foydalanmang.
- Yotoqxona tinch va qorong'i joy bo'lishi kerak, havo harorati esa taxminan 19°C bo'lishi kerak.
- Bolangizni och qoldirib uxlashga yotqizmang. Kofeinli mahsulotlardan saqlaning.
- Har kuni piyoda sayr qilish foydalidir.
- Bolalarning yotoqxonasini jazolash uchun ishlatishdan saqlaning.
- Bir yoshgacha bo'lgan bolalarga uyquni yaxshilash uchun ko'pincha o'rash yoki qulay "uychalar" yasash kabi usullar yordam beradi.