Bolalarning telefonlarga qaramliligiga qanday kurashish kerak?
Foto: pravmir.ru
Zamonaviy avlod uchun telefonlar nafaqat muloqot vositasi, balki notanish muhitda o‘zini qulay his qilishning bir usuli hamdir. Bu ajablanarli emas, chunki bolalikdan boshlab multfilmlar va o‘yin ilovalari mehmondorchilik yoki jamoat joylarida bolalar yig‘lashidan saqlaydigan va ularni ovqatlantirish kerak bo‘lganda foydalanadigan vosita bo‘lib xizmat qiladi. Telefonning bolalarga zarari bir nechta, xususan eng jiddiy xavf tug’diradigani unga qaramlilikni keltirib chiqarishi.
Vaqt o‘tishi bilan telefonlardan muntazam foydalanish ularga qaramlilikni keltirib chiqarishi mumkin. Natijada bolalar hatto ta'til paytida ham deyarli tashqariga chiqmaydi, ko‘zlariga zarar yetadi va uxlash sifati yomonlashadi. Bundan tashqari, qidiruv tizimi orqali har qanday ma’lumotni oson topish imkoniyati bolalarning irodaviy sifatlariga ham ta’sir qiladi - har narsaga ruxsat berish, telefonga va internetga kirish imkoniyati bo‘lgan boshqa qurilmalarga qaramlilikning rivojlanishiga hissa qo‘shadi.
Birdaniga bolani telefondan ajratish yoki cheklash har doim ham samarali emas va ba’zan faqat yomonlashadi - bolalar ota-onalaridan onlaynda qancha vaqt o‘tkazishini yashirishadi. Ba'zida bunday choralar bola bilan ishonchli aloqani yo‘qotishga va munosabatlarning yomonlashishiga olib keladi. Bundan tashqari, internetni o‘chirib qo‘yish yoki smartfonni olib qo‘yish bilan siz faqat farzandingizni xafa qilasiz yoki g‘azablantirasiz, chunki siz munosib o’rnini bosuvchini taklif qilmaysiz.
Bolalarning telefonlarga qaramliligi bilan qanday kurashish kerak?
Buni amalga oshirish oson emasligiga tayyor turing. Zero, qaramlilikka qarshi kurash har doim qiyin va bu "faqat" telefon ekanligi ishni osonlashtirmaydi. Telefonlardan doimiy foydalanish dofamin ishlab chiqarishni rag‘batlantiradi, bu esa bolaga qisqa muddatli zavq hissini beradi va unga qayta-qayta qaytishni xohlaydi. Ammo ba’zi choralar bu qaramlilikka qarshi kurashishda yordam berishi mumkin.
Telefondan foydalanish uchun vaqt va joy belgilang
Har bir yosh uchun telefondan foydalanish vaqti bo‘yicha tavsiyalar belgilanishi kerak. Ushbu ma’lumotni internetda ochiq holda topishingiz va kundalik hayotingizga integratsiya qilishingiz mumkin.
Uyda smartfondan foydalanish qoidalarini yarating. Masalan, bolalarga ovqatlanish paytida, ertalab yoki kechasi uxlashdan oldin smartfondan foydalanishga ruxsat bermang. Qarorlaringizda qat’iy va qattiq bo‘ling. Agar qoidani belgilagan bo‘lsangiz, uni buzmaslikka harakat qiling. Shu tariqa, bu boradagi tortishuvlar soni kamayadi, yaxshi odat paydo bo‘ladi va bola qarorlaringizni buzmasligingizni eslab, bunday vaziyatlarda manipulyatsiya qilmaydi.
Bolalarga kitoblar, stol o‘yinlari, jismoniy mashqlar, sport bilan shug‘ullanish, ijodiy mashg‘ulotlar va boshqa shu kabi alternativ ko‘ngilochar vositalarni taklif qiling. Shu bilan birga, bolangiz yangi sevimli mashg‘ulotlari bilan mustaqil shug‘ullanadi deb kutmang. Bolaga albatta sherik kerak bo‘ladi. Agar farzandingiz bilan faol vaqt o‘tkazish imkoniyatingiz bo‘lmasa, unga ixtisoslashgan markazlarda boshqa bolalar bilan guruh mashg‘ulotlari yoki to‘garaklarga qatnash variantini ko‘rib chiqing.
Foto: samara.price.ru
Nazorat o‘rnating
Bolaga telefonda mavjud bo‘lgan kontent ustidan nazoratni o‘rnating. Farzandingizning foydalanadigan kontenti uning yoshiga mos kelishiga va zararli materiallarni o‘z ichiga olmasligiga ishonch hosil qiling. Bunda faqat zo‘ravonlik yoki 18+ materiallari emas, balki bolangiz yoshiga mos kelmaydigan juda intensiv videolar va o‘yinlar ham nazarda tutiladi. Bolaning yoshi kattalarga mo‘ljallangan o‘yinda ishtirok etishi har doim ham bolaning o‘z yoshiga nisbatan yaxshi rivojlanganligini anglatmaydi. Yosh chegaralari bolaning miyasi ma’lum bir tezlik yoki to‘yinish darajasidagi ma’lumotlarni qayta ishlashga hali tayyor emasligini hisobga olgan holda yaratilgan. Yoshiga mos kelmaydigan o‘yinlar va multfilmlar bolalarning diqqatini jamlash va konsentratsiyasiga zarar yetkazishi mumkin.
Bolalarga o‘rnak bo‘ling
Telefonda o‘tkazgan vaqtingizni kamaytiring va uni faol dam olish turlariga almashtiring. Axir tarbiyaning asosiy dushmani - bu izchillikning yo‘qligi. Agar siz o‘zingiz telefonda vaqt o‘tkazsangiz, farzandingizdan sport yoki boshqa sevimli mashg‘ulotlar bilan shug‘ullanishni talab qilish qiyin bo‘ladi.
Bolalar bilan telefondan sog‘lom foydalanish hamda onlayn va oflayn hayot o‘rtasida muvozanatni saqlash haqida gaplashing. Ochig‘ini aytish har doim yaxshi yechimdir. Farzandlaringiz telefondan uzoq vaqt foydalanishning zarari va nega haqiqiy dunyoda qolish va boshqa qiziqishlarga ega bo‘lishning ahamiyatini bilishi kerak. Bu tushuncha bilan ular sizning qoidalar va taqiqlaringizni osonroq qabul qiladi, chunki bu ularning sog‘lig‘i uchun kerakligini tushunishadi.
Agar muammo juda jiddiy bo‘lsa, mutaxassislardan, masalan, psixolog yoki pediatrdan yordam so‘rang. Ular qaramlilik sababini aniqlashga yordam berishi va bu muammo bilan kurashish uchun individual strategiya ishlab chiqishi mumkin.
