So‘nggi oylarda Toshkentdagi “Malika” bozorida yangi telefon sotib olgan xaridorlar orasida firibgarlikka duch kelganlar soni ortmoqda. Xaridorlar bozorga kelib, qutisi plombali telefonlarni sotib olishadi, lekin bir necha oydan keyin ular bank yoki kredit tashkilotlaridan telefon uchun kredit to‘lash talabini ola boshlashadi. Ushbu telefonlar aslida boshqa shaxslar tomonidan kreditga olingan bo‘lib, xaridorlar firib qurboniga aylanmoqda.
Xaridorlar kreditli telefonlarini qanday sotib olishadi?
Xaridorlar "Malika" bozorida qadoqlangan yangi telefon sotib olishadi va uni ishlatilmagan deb o‘ylashadi. Lekin bir necha oydan so‘ng ular kredit tashkilotlaridan telefon uchun to‘lovni talab qiluvchi xabarlarni ola boshlaydilar. Keyinchalik, bu telefonlar boshqa odamlar tomonidan kredit asosida sotib olingan, va ular kredit to‘lovlarini to‘xtatganligi aniqlanadi. Shundan so‘ng, kredit tashkilotlari yangi egasidan qarzni talab qilishadi.
Agar kredit to‘lanmasa, banklar va kredit tashkilotlari telefonning IMEI raqami orqali uni bloklab qo‘yishi mumkin, bu telefonni foydalanishga yaroqsiz holatga keltiradi. Xaridorlar bunday vaziyatda sotuvchiga murojaat qilishadi, lekin ayrim sotuvchilar javobgarlikni inkor etib, bu haqida bilishmaganliklarini da’vo qilishadi.
Muammoning sabablari
- Telefonlarni kreditga sotib olib, arzon narxda sotish: Firibgarlar telefonlarni kreditga olishadi va ularni tez daromad olish uchun bozorga arzon narxda sotishadi. Keyin ular kredit to‘lovlarini to‘xtatishadi, natijada kredit tashkilotlari telefonning yangi egasidan qarzni talab qilishadi.
- Sotuvchilarning mas'uliyatsizligi: Ba’zi sotuvchilar telefonning kreditga olinganini bilsalar ham, bu haqda xaridorlarga ogohlantirmasdan sotishadi. Bunday sotuvchilar arzon narxlarda mahsulotni tez sotish orqali foyda olishga intilishadi.
Ijtimoiy tarmoqlarda ko‘plab xaridorlar o‘z tajribalari bilan bo‘lishmoqda. Masalan, bir mijoz "Malika" bozoridan telefon sotib olib, bir necha oy o‘tib "Texno Mart"dan kredit to‘lovi haqida xabar olgan. Sotuvchiga murojaat qilgach, kuzatuv kamerasi orqali dalil ko‘rsatib, telefonni yangi modelga almashtirishga erishgan.
Boshqa bir xaridor ham kredit to‘lovlari bo‘yicha xabar olgach, sotuvchiga politsiyaga murojaat qilish bilan tahdid qilib, pulini qaytarib olgan.
Firibgarlikdan himoyalanish yo‘llari
- Hujjatlar va kafolatlar: Xaridor sotuvchidan barcha hujjatlarni, jumladan, kafolat talonlari va cheklarni talab qilishi lozim. Bu kelgusidagi nizolarda huquqiy asos yaratadi.
- Qutini sinchiklab tekshirish: Qutini yaxshilab ko‘zdan kechirish kerak. Firibgar sotuvchilar ochilgan qutilarni qayta qadoqlab, telefonni yangi sifatida sotishlari mumkin.
Muammo yuzaga kelganda nima qilish kerak?
- Kredit bergan tashkilot bilan bog‘lanish: Agar kredit to‘lovi to‘g‘risidagi xabar kelsa, darhol kredit tashkilotiga murojaat qilib, telefonning IMEI raqamini tekshirish lozim.
- Sotuvchiga murojaat qilish: Telefon kredit asosida sotilgan bo‘lsa, sotuvchiga qaytib borib, telefonni almashtirish yoki pulni qaytarish talab qilinishi kerak. Xaridni tasdiqlovchi barcha hujjatlarni saqlab qo‘yish muhim.
- Huquqiy yordam olish: Agar sotuvchi hamkorlik qilishdan bosh tortsa, ichki ishlarga murojaat qilish yoki uni huquqiy organlarga arz qilishingiz haqida ogohlantirish lozim. Bu choralar sotuvchini muammoni tezda hal qilishga majbur qilishi mumkin.