Dollar haqiqiyligini qayerda tekshirish mumkin?
Dollarni bankda tekshirish
Dollarlarning haqiqiyligini bankda tekshirish eng oddiy va qulay usul hisoblanadi. Har bir bankning siyosati turlicha bo‘lgani sababli, dollarni tekshirish narxi nafaqat miqdorga, balki bankning o‘ziga ham bog‘liq. Bizning tahririyatimiz banklar o‘rtasida so‘rovnoma o‘tkazdi. Quyidagi jadvalda ushbu xizmat qaysi banklarda mavjudligi va xizmat narxlari keltirilgan:
KDB Bank Uzbekistan | Jismoniy shaxslar uchun bepul |
Anorbank | |
Asakabank | |
Orient Finance Bank | |
Turonbank | |
Universal Bank | |
Hamkorbank | Har bir kupyura uchun 500 so‘m |
Mikrokreditbank | |
Xalq Banki | |
Poytaxt Bank | |
Saderat Bank | |
Asia Alliance Bank | Har bir kupyura uchun 600 so‘m |
Davr Bank | Har bir kupyura uchun 1000 so‘m |
Ipoteka Bank | |
Aloqabank | Umumiy summaning 0,7% |
Agrobank | Umumiy summaning 0,8% |
Hayot Bank | Umumiy summaning 1% |
Trastbank | |
Garant Bank | Xizmat mavjud ammo narxi noma'lum* |
Tenge Bank | |
Kapitalbank |
*Operatorlar xizmatning aniq narxini bera olmadilar.
Agar bankda qalbaki yoki haqiqiyligiga shubha bo'lgan kupyura aniqlansa, kassir bu kupyurani ekspertiza uchun olib qo'yishi kerak. Mijozga kupyura olingani haqida protokol beriladi. Tekshirishning aniq muddati bo'yicha reglament yo'q, shuning uchun qancha vaqt olishi noma'lum. Agar ekspertiza kupyuraning haqiqiyligini tasdiqlasa, bank to'liq summani qaytaradi.
Agar ekspertiza kupyuraning qalbaki ekanini aniqlasa, bank bu summani kompensatsiya qilmaydi. Agar ikki yoki undan ortiq qalbaki kupyura aniqlansa, bank bu haqida huquqni muhofaza qilish organlariga xabar berishi kerak. Mijozdan ularning kelib chiqishi haqida tushuntirish xati yozish talab qilinadi. Bank qoidalariga qarab, hatto bitta qalbaki kupyura aniqlanganda ham, bank huquqni muhofaza qilish organlari bilan bog'lanishi mumkin.
Dollarni tekshirishning boshqa usullari
Dollarni tekshirish bo'yicha maxsus kompaniyalar xizmatlari
Dollarning haqiqiyligini tekshirish uchun nafaqat banklar, balki valyuta operatsiyalariga ixtisoslashgan maxsus kompaniyalar ham mavjud. Ushbu kompaniyalar turli xizmatlarni taqdim etadi. Ular maxsus apparatlar yordamida pulni qayta sanashda, har qanday valyutadagi pul miqdorini hisoblashlari va haqiqiyligini tekshirishlari mumkin. Ushbu xizmatlar ko'pincha umumiy summaning 0,1% evaziga taqdim etiladi.
Bundan tashqari, bunday kompaniyalarning vakillari mijoz so'roviga binoan borish xizmatini ham taklif etadi. Turli bitimlarda bunday vakillarning bo'lishi albatta qulay xizmat hisoblanadi. Shuningdek, ular qalbaki kupyuralarni olib qo'ymaydi, bu ham ularning ijobiy tomoni.
Lekin bunday kompaniyalarga murojaat qilganda ehtiyot bo'lib, ular qachondan beri ishlashi va litsenziyaga ega ekanligini tekshirish lozim.
Apparat ijaraga olish
Dollarning haqiqiyligini tekshirish uchun uskunani sotib olishga katta summa sarflashni xohlamaganlar uchun ijaraga olish imkoniyati mavjud. Toshkentdagi “Malika” bozorida bunday uskunalarni kuniga 100-150 ming so'mga ijaraga olish mumkin. Bu, masalan, kvartira yoki avtomobil sotib olishda bir martalik tekshirishlar uchun qulay variant hisoblanadi.
Dollar tekshirish bo'yicha mutaxassislar xizmatlari
Bu usullardan tashqari, kupyuralarning haqiqiyligini tekshirish bo'yicha maxsus o'qitilgan mutaxassislar ham mavjud. Ular odatda savdo-sotiq bitimlari uchun taklif qilinadi va tranzaktsiyaning xavfsizligini ta'minlaydi. Ularning xizmatlari narxi tekshirilayotgan pullar miqdoriga qarab, kupyura uchun 300 dan 500 so'mgacha bo'lishi mumkin.
Bankomatlarda tekshirish
Bankomatlarda kupyurani almashtirish uchun kiritib, operatsiyani bekor qilish mumkin. Bankomat pulni qabul qilganda uni qalbaki ekanligini tekshiradi. Agar banknota haqiqiy bo'lsa, ichkariga o'tadi, qalbaki bo'lsa, o'tmaydi. Bu usul kichik miqdordagi pullarni tekshirish uchun qulay, lekin katta summalar uchun unchalik to'g'ri kelmaydi.
Tekshirish uchun apparat sotib olish
Agar dollarlarni tez-tez tekshirish zarurati tug'ilsa, kupyuralarning haqiqiyligini tekshirish uchun maxsus apparat sotib olish maqsadga muvofiq bo'ladi. Odatda, oddiy hisoblagichlar ichida qalbaki pulni aniqlash uchun o'rnatilgan sensorlar mavjud, narxlari esa o'rtacha 1 million so'mdan boshlanadi.
Maxsus apparatlar esa, turli xil sifatlardagi qalbaki kupyuralarni aniqlashga ixtisoslashgan bo'lib, ularning narxi biroz yuqoriroq bo'lishi mumkin. Bunday apparatlar katta miqdordagi pul bilan muntazam ishlaydiganlar uchun foydali investitsiya bo'lishi mumkin.
Dollarni uy sharoitida qanday tekshirish mumkin?
Dollarni mustaqil ravishda tekshirishning bir necha usullari mavjud bo‘lib, ular sizga pulning haqiqiyligini aniqlashda yordam beradi. Har bir banknotaning o‘ziga xos himoya belgilari mavjud. Uy sharoitida kichik summalarni mustaqil ravishda tekshirish mumkin. Quyida eng ko‘p tarqalgan 100 va 50 dollarlik kupyuralarning o‘ziga xos belgilari bilan tanishamiz:
100 dollarlik banknotani tekshirishda e'tibor berish lozim bo'lgan beshta mezon:
- Xavfsizlik ipi: Banknota yorug'likka tutilganda, suratning chap tomonida vertikal joylashgan ip ko'rinishi kerak. Iplarda USA harflari va 100 raqami almashinib turishi kerak va bu yozuvlar ikki tomonlama ko'rinishi kerak. Ultrabinafsha nurida ip pushti rangda porlashi kerak.
- 3D xavfsizlik lentasi: Banknota oldinga-orqaga qiyalanganda, ko'zingizni moviy lentaga qaratsangiz, lenta bo'ylab joylashgan qo'ng'iroqlarning surati 100 raqamlariga aylanishi kerak. Banknota oldinga-orqaga qiyalanganda, qo'ng'iroqlar va 100 raqamlari yon tomonlarga siljishi kerak, yon tomonlarga qiyalanganda esa yuqoriga va pastga harakat qilishi kerak. Lenta qog'ozga biriktirilgan bo'lishi kerak, chop etilmagan bo'lishi kerak.
- Siyohdondagi qo'ng'iroq: Banknota qiyalanganda, lentaning yonida joylashgan siyohdon ichidagi qo'ng'iroqning rangi misdan yashil rangga o'zgarishi kerak. Bunday rang o’zgarishi qo'ng'iroqni siyohdon ichida bir paydo bo'lib, bir yo'q bo'lib qolayotgandek ko'rsatishi kerak.
- Suv belgisi: Banknota yorug'likka tutilganda, portretning o'ng tomonidagi bo'sh joyda Ben Franklinning xira surati ko'rinishi kerak. Surat ikki tomonlama ko'rinishi kerak.
- Rang o'zgartiruvchi siyoh: Banknota qiyalanganda, old tomonning pastki o'ng burchagidagi 100 raqami rangini misdan yashil rangga o'zgarishi kerak.
50 dollarlik banknotani tekshirishda e'tibor berish lozim bo'lgan uchta mezon:
- Xavfsizlik ipi: Banknota yorug'likka tutilganda, portretning o'ng tomonida vertikal joylashgan ip ko'rinadi. Iplarda "USA 50" yozuvi va kichik bayroq navbati bilan joylashgan bo'ladi, va bu yozuvlar ikki tomonlama ko'rinishi kerak. Ultrabinafsha nurida ip sariq rangda porlaydi.
- Suv belgisi: Banknota yorug'likka tutilganda, portretning o'ng tomonidagi bo'sh joyda prezident Grantning xira surati ko'rinadi. Surat ikki tomonlama ko'rinishi kerak.
- Rang o'zgartiruvchi siyoh: Banknota qiyalanganda, old tomonning pastki o'ng burchagidagi 50 raqami rangini misdan yashil rangga o'zgartirishi kerak.
Xulosa
Har bir usulning o'ziga xos ijobiy va salbiy tomonlari bor. Ehtiyoj va sharoitlarga qarab, qaysi biri sizga mos kelishini tanlashingiz mumkin:
- Mustaqil tekshirish (uy sharoitida)
Ijobiy tomonlari: Bepul.
Salbiy tomonlari: Xato qilish xavfi yuqori, katta summalar uchun mos emas. - Bankomatda tekshirish
Ijobiy tomonlari: Bepul, ishonchli.
Salbiy tomonlari: Katta miqdordagi pulni tekshirish uchun noqulay. - Bank kassasida tekshirish
Ijobiy tomonlari: Ishonchli, bepul xizmat ko'rsatuvchi banklar mavjud.
Salbiy tomonlari: Xarajatlar katta summaning 1% atrofida bo'lishi mumkin, qalbaki kupyuralar olib qo'yiladi, huquqni muhofaza qilish organlari jalb etilishi mumkin. - Xususiy mutaxassislar va maxsus kompaniyalarda tekshirish
Ijobiy tomonlari: Xizmatlar bankdan ko'ra arzonroq — 0,1%, katta summalar uchun mos.
Salbiy tomonlari: Kompaniya va mutaxassisning ishonchliligini tekshirish kerak. - Tekshirish apparatini ijaraga olish
Ijobiy tomonlari: Ishonchli, arzon.
Salbiy tomonlari: Faqat bir martalik katta bitimlar uchun mos keladi, bunday xizmatlar faqat Toshkentda mavjud. - Tekshirish apparatini sotib olish
Ijobiy tomonlari: Qulay, ishonchli, bitimlarga o'zingiz bilan birga olib borishingiz mumkin.
Salbiy tomonlari: Sotib olish uchun boshlang'ich xarajatlar mavjud.