O'zbekistonda to'y o'tkazish qancha turadi?
An'anaviy to‘y
An’anaviy to‘ylarni milliy deb ham atash mumkin, chunki bunday to‘ylarda milliy qadriyatlar katta ahamiyatga ega. Milliy to‘ylar bir necha bosqichda o‘tkaziladi va har bir bosqich o‘ziga xos urf-odatlar bilan boyitilgan. Har bir oila yoki viloyat o‘ziga xos an'analarga ega bo‘lib, bu odatlar to‘y marosimlarini yanada rang-barang va betakror qiladi. Masalan, ba'zi viloyatlarda kelin salom marosimi alohida ahamiyatga ega bo‘lsa, boshqalarda esa to‘y oldi rasm-rusumlari katta tantanalar bilan nishonlanadi.
Sovchilik
Sovchilik — to'yga tayyorgarlikning birinchi bosqichi bo'lib, bu yerda bo'lajak kuyovning oilasi bo'lajak kelinning ota-onasidan rozilik olish uchun boradi. Bu bosqich kamtarona o'tadi, lekin barcha urf-odatlarga rioya qilinadi. Odatda, sovchilik marosimida kuyovning yaqin qarindoshlari kelinning uyiga kelib, to'yga rozilik va kelgusi to'y marosimlarini muhokaza qiladilar. Kelishuvdan so'ng, kuyov tomon kelin uchun sovg'a-salomlarni taqdim etadi.
- Marosim tashkilotchisi: tashabbus kuyovning oilasidan chiqadi.
- Mehmonlar soni: 4-10.
- Taxminiy xarajatlar: mehmonlar uchun taomlar va kuyov tarafidan keltirilgan sovg'alar.
- Xarajatlar kimning zimmasida: odatda bu bosqichning sovg'a-salom xarajatlarini kuyovning oilasi ko'taradi. Lekin dasturxon kelin oilasining zimmasida bo'ladi.
- O'tkazilish joyi: ko'pincha uyda o'tkaziladi.
- Xarajatlar miqdori: 1 million so'mdan boshlanadi.
Fotiha to‘yi
Fotiha to'yidagi sarpolar ko'rinishi. Foto: amarisclinic.ru
Fotiha to'yi — bu nikohga rozilik bildirishni ramziy ifodalovchi an'anaviy marosim. Odatda, bu marosim ikki oilaning yaqinlari ishtirokida o'tkaziladi. Fotiha to'yda oilalar bir-birlariga sovg'alar (sarpo) almashadilar. Sarpo sifatida yoshlar uchun kiyim-kechaklar, kosmetika va tilla kabi qimmatbaho buyumlar taqdim etiladi. Marosim davomida kelinning uyida dasturxon bezatilib, mehmonlar an'anaviy shirinliklar, mevalar, choy va osh bilan siylanadi.
Marosim tashkilotchisi: odatda ikkala oila birgalikda tashkil qiladi.
Mehmonlar soni: 10-30.
Taxminiy xarajatlar: dasturxon bezatiladi va oilalar rozilikni ramziy ifodalovchi sovg'alar (sarpo) almashadilar.
Xarajatlar kimning zimmasida: fotixa to'y xarajatlari oilalar o'rtada taqsimlanadi.
O'tkazilish joyi: odatda kelinning uyida o'tkaziladi, lekin banket zal ijaraga olinishi ham mumkin.
Xarajatlar miqdori: 6 million so'mdan boshlanadi, yakuniy narxlar tomonlarning sarpolari narxlariga bog'liq.
Nahorgi osh
Mahalladagi nahorgi oshdan lavha. Foto: mytashkent.uz
Nahorgi osh — to'y kuni erta tongda, ertalabki namoz tugashi bilan pishiriladi. Bu marosimda erkaklar katta qozonlarda osh pishiradilar va uni mehmonlarga taqdim etadilar. Nahorgi osh odatda kuyovning uyida yoki choyxonada o'tkaziladi. Ushbu marosimda turli salatlar, sho'rva, somsa va ichimliklar ham taqdim etiladi. Karnay va doira musiqasi ham tashkillashtirilishi mumkin.
- Marosim tashkilotchisi: nahorgi oshi ikkala tarafda ham qilinadi.
- Mehmonlar soni: 250-300.
- Taxminiy xarajatlar: karnay-surnay, restoran yoki keytering (stol-stul, xizmat ko'rsatish, yetkazib berish, salatlar, shirinliklar va hokazo).
- Xarajatlar kimning zimmasida: odatda nahorgi osh xarajatlarini tomonlarning o'zlari ko'taradilar.
- O'tkazilish joyi: kuyov va kelin uyi, yoki, choyxona hamda restoran ijaraga olinishi mumkin.
- Xarajatlar miqdori: uyda yoki restoranda o'tkazilishiga qarab kishi boshiga 50 mingdan hisoblasak, narx 15 milliondan boshlanadi.
To'y kunidagi xarajatlar
To'y kuni odatda uchta asosiy tadbir o'tkaziladi: ZAGSda nikoh guvohnomasini olish, masjidda nikoh o'qish va to'y kechasi. ZAGS va nikoh tadbirlarining tartibi o'zgarishi mumkin va ba'zida bu tadbirlar to'y tantanasidan oldin boshqa kunlarda o'tkazilishi mumkin. Odatda to'y kunidagi xarajatlar quyidagilardan boshlanadi:
- Taxminiy xarajatlar:
- To‘y korteji: odatda kuyovning to'ralari tashkil qiladi.
- Kelin libosining ijarasi: 1 million so‘mdan boshlanadi.
- Kuyov kostyumi: 1 million so‘mdan boshlanadi.
- Salon xizmatlari: 1 million so‘mdan boshlanadi.
- Nikoh uzuklari: bir kishi uchun 1,5 million so‘mdan boshlanadi.
- Videograf va fotosuratchilar: 3 kishi uchun 5 million so‘mdan boshlanadi.
- Xarajatlar kimning zimmasida: xarajatlarni ko‘pincha kuyov tomon qoplaydi, ba'zan, kelishilgan holda oilalar o‘rtasida taqsimlanishi ham mumkin.
- Xarajatlar miqdori: To'y egalarining hohishlariga qarab qarab 10-13 million so‘mdan boshlanadi.
Shar’iy nikoh
Shar'iy nikoh jarayonidan lavha. Foto: moi-goda.ru
O‘zbekistonda nikoh ikki turga bo‘linadi: islomiy an’analarga asoslangan shar’iy nikoh va qonunchilikka ko‘ra o‘tkaziladigan rasmiy nikoh. Amalda har ikkisini amalga oshirish tavsiya etiladi, chunki bu diniy an’analarni hurmat qilish bilan birga qonun talablariga rioya qilish imkonini beradi.
Rasmiy nikoh jarayoni qonunchilikda belgilangan bo‘lib, BHMning 20 foizi miqdorida davlat boji to‘lanadi. Rasmiy nikohning boshqa jihatlari haqida quyida batafsil ma’lumot beramiz.
Shar’iy nikoh an’anaviy to‘ylarda alohida e’tiborga ega. An’anaviy to‘ylarda yoshlar avvalo FHDYO idorasida rasmiy nikohni ro‘yxatdan o‘tkazib, so‘ngra masjidda shar’iy nikohni tuzadilar.
- Marosim tashkilotchisi: masjid imomi va kelin-kuyovning oilasi.
- Qatnashuvchilar soni: 5.
- Taxminiy xarajatlar: masjidlarda nikoh o'qish uchun to'g'ridan-to'g'ri to'lovlar mavjud emas. Bu diniy marosim bo'lib, imom tomonidan bepul o'tkaziladi. Biroq, nikoh o'qilgandan keyin, yoshlar yoki ularning oilalari masjidga ixtiyoriy ehson berishlari mumkin. Ehson miqdori kuyov tomonidan istalgan miqdorda beriladi, to'lov majburiy emas.
- Xarajatlar kimning zimmasida: xarajatlar odatda kuyovning qarindoshlari tomonidan qoplanadi.
- O'tkazilish joyi: masjidda, uyda yoki boshqa mos joyda o'tkazilishi mumkin.
To'y bazmi
Oldindan ta’kidlash kerakki, keltirilgan narxlar umumiy tasavvur berish uchun Toshkent sharoitida va maksimal ravishda o'rtacha narxlarga asoslangan. Boshqa hududlarda yoki sharoitlarda bu narxlar farq qilishi mumkin.
Asosiy to'y marosimi restoranda yoki tantanalar saroyi o'tkaziladi. Bu marosimda kelin va kuyovning qarindoshlari, do'stlari va tanishlari ishtirok etadi. To'y davomida mehmonlar turli taomlar bilan siylanadi. To'y dasturiga boshlovchi, san'atkorlar tomonidan kuy-qo'shiqlar, raqslar va boshqa ko'ngilochar dasturlar kiradi. Kelin va kuyov to'y tortini kesishadi va to'y kortejida uylariga qaytishadi.
Demak, 200 kishi uchun to‘y bazmi uchun sarflanadigan asosiy xarajatlarni ko‘rib chiqamiz:
- Marosim tashkilotchisi: odatda ikkala oila birgalikda tashkil qiladi.
- Mehmonlar soni: 200-250.
- Xarajatlar kimning zimmasida: xarajatlar kelishilgan holda oilalar o'rtasida taqsimlanadi yoki alohidadan o'tkaziladi.
- O'tkazilish joyi: to'yxona, restoran yoki kelin va kuyovning uyi.
Taxminiy xarajatlar:
Kelin salom
Kelin salom marosimi. Foto: bazm.uz
Kelin salom — qadimgi o'zbek an'anasi bo'lib, unda kelin ertalab uyning yangi a'zosi sifatida salom beradi. Ba’zi viloyatlarda an'anaviy to'ylarda bu marosim to'y kuni ham qilinishi mumkin. Bu marosimda kelin kuyovning oilasini va mehmonlarini kutib oladi, ularning har biriga ta'zim qilib, ularga hurmat ko'rsatadi. Mehmonlar kelin uchun sovg'alar olib keladilar va yoshlarga yaxshi tilaklar bildiradi.
- Marosim tashkilotchisi: kuyovning oilasi.
- Mehmonlar soni: 20-30.
- Taxminiy xarajatlar: kelin uchun an'anaviy libos va aksessuarlar, tadbir olib boruvchilari.
- Xarajatlar kimning zimmasida: kuyovning oilasi ko'taradi.
- O'tkazilish joyi: kuyovning uyi.
- Xarajatlar miqdori: o'rtacha 3 million so'mdan boshlanadi.
Shu tarzda, an'anaviy o'zbek to'yining o'rtacha me'yordagi mehmonlar soni bilan o'tkazishning umumiy qiymati, 70-80 million so'mdan boshlanadi. Bu pulga har bir oilada turlicha bo'ladigan kichik xarajatlar kiritilmagan. A gar to'y tomonlar tomonidan alohida yoki birgalikda tashkil etilsa, umumiy byudjetga ta'sir qilishini ham hisobga olish muhim. Bu summa bitta tomon yoki umumiy mehmonlar soni 200-300 bo'lgan holda har ikki tomon uchun bo'lishi mumkin.
Zamonaviy (Yevropa uslubidagi) to'y
Merry me foto lavha jarayoni. Foto: bazm.uz
Yevropa uslubidagi to'ylar ko'pincha yoshlar orasida mashhurdir. Zamonaviy to'y uchun asosiy xarajatlar nikohni qayd etish va to'y bazmi hisoblanadi. Mehmonlar asosan yaqin do'stlar va qarindoshlardan iborat bo'ladi.
Qizning qo‘lini so‘rash
Agar an’anaviy to'y sovchilikdan boshlansa, zamonaviy to'yda yoshlar ko'pincha kelin roziligini olish uchun o'zlari alohida marosim o'tkazadilar. Buni “Qo'li va yuragini so'rash” yoki “Qizning qo'lini so'rash” deb ham atash mumkin. Bunday voqeani esda qolarli qilish uchun maxsus xizmatlar, misol uchun "Marry Me" xizmatlari mavjud. Tashkilotchilar tanlangan joyni gul, sham, sharlar yoki chiroqlar va boshqa bezaklar bilan bezatib romantik muhit yaratadilar. Bu xizmatlar romantik kechani tashkil etishda yordam beradi. Odatda ular siz tanlagan joyni (bog', restoran yoki maxsus joy) bezatadilar va kechaning muhim lahzalarini suratga olish hamda musiqiy ohanglar ostida nishonlaydilar.
Marosim tashkilotchisi: odatda tashabbus kuyovning zimmasida.
Mehmonlar soni: 2-10.
Taxminiy xarajatlar: fotostudiya, dekoratsiya, sovg‘alar.
Xarajatlar kimning zimmasida: kuyov.
O‘tkazilish joyi: fotostudiya, restoran yoki boshqa mos joyda o‘tkazilishi mumkin.
Xarajatlar miqdori: o‘rtacha 2 million so‘m.
Rasmiy nikoh
FHDYO bo'limi. Foto: kun.uz
To'y kunidan bir necha kun avval kelin va kuyov FHDYO bo'limlariga murojaat qiladilar va amaldagi qonunchilik talablariga ko'ra tibbiy ko'rikdan o'tadilar. Marosim odatda kelin va kuyovning yaqin do'stlari va qarindoshlari ishtirokida o'tkaziladi. Ushbu marosimda kelin va kuyov kelishuvlarini guvohlar oldida kelejakdagi va'dalar bilan mustahkamlaydilar va rasman er-xotin deb e'lon qilinadilar. Ro'yxatga olish idorasi tomonidan to'y bazmiga kelib nikohni ro'yhatdan o'tkazish xizmatlari ham taqdim etiladi, buning uchun qo'shimcha to'lov talab qilinadi.
- Marosim tashkilotchisi: yangi turmush qurganlar va ularning vakillari.
- Mehmonlar soni: 4-20
- Taxminiy xarajatlar: davlat boji.
- Xarajatlar kimning zimmasida: ixtiyoriy, asosan kuyov tomonidan to'lanadi.
- O'tkazilish joyi: FHDYO idorasi.
- Xarajatlar miqdori: BHMning 20 foizi.
To'y bazmi
Zamonaviy uslubdagi to'y odatda restoran yoki tantanalar zalida o'tkaziladi. Zamonaviy uslubidagi to'yda mehmonlar soni odatda kamroq bo'lib, odatda ularning soni 40-50 kishi atrofida bo'ladi. Endi 50 kishilik to'y xarajatlarini ko'rib chiqamiz:
- Marosim tashkilotchisi: odatda ikkala oila birgalikda tashkil qiladi.
- Mehmonlar soni: 40-50.
- Xarajatlar kimning zimmasida: xarajatlar kelishilgan holda oilalar yoki yoshlar o'rtasida taqsimlanadi.
- O'tkazilish joyi: to'yxona, restoran yoki kuyovning uyi.
Shuningdek yuqoridagi xarajatlarga nikohni qayd etish idorasi xizmatlari, ya'ni BHMning 20 foizi ham qo'shiladi.
Zamonaviy (Yevropa uslubidagi) to'y uchun umumiy xarajatlar, yuqorida keltirilgan barcha xarajatlar bilan hisoblaganda, bazm va xizmatlar turiga qarab 25 milliondan 100 million so'mgacha yetishi mumkin.
Xulosa
Albatta, to'y xarajatlari tanlangan format, xizmat darajasi, mehmonlar soni va boshqa omillarga bog'liq. Biroq, umumiy qilib aytganda, Toshkentda milliy va Yevropa uslubidagi to'ylar katta moliyaviy mablag' talab qiladi. An'anaviy to'yga taxminan 80 million so'mdan boshlab, zamonaviy uslubdagi qo'shimcha marosimlarsiz o'tkaziladiga to'yga esa 25-30 million so'mdan boshlab pul ketishi mumkin. Shu sababli, yoshlar va oilalar oldindan to'y byudjetini rejalashtirib, muhim jihatlarini kelishib olishlari lozim.
