Kartani ijaraga berib pul topish usuli paydo bo’ldi. Bu qanchalik xavfli?

Taklif qanday amalga oshiriladi?

Potrebitel.uz hamjamiyatidagi foydalanuvchi bunday e’lonlar qanday ishlashi haqida o‘z tajribasi bilan bo‘lishgan. U OLX orqali ish izlayotib, chatni boshqarish uchun kundalik 500 ming so‘m to‘lashni va’da qilgan e’longa duch kelgan.

Foydalanuvchi e’lon egasi bilan bog‘langanda, unga vakansiya bandligi aytilgan, lekin, o‘z bank kartasi va telefon raqamini ijaraga berish taklifi berilgan. Buning evaziga haftasiga 100 dollar oldindan to‘lov va’da qilingan. Bu qonuniymi? degan savolga e’lon egasi “hammasi qonuniy” ekanligini ishontirishga harakat qilgan.

Bu nima uchun xavfli?

Agar bank kartangiz va telefon raqamingiz firibgarlar qo‘liga tushsa, ular bu ma'lumotlardan turli jinoyatlarda foydalanishi mumkin. Masalan:

• Bank ma'lumotlaringizdan noqonuniy operatsiyalar – Firibgarlar sizning hisobingizdan mablag‘larni yechib olish yoki o‘g‘irlangan mablag‘larni boshqa hisoblar orqali yashirishadi.
• Telefon raqamingiz orqali bank operatsiyalarini tasdiqlash – Ular SMS-xabarlarni ushlab qolib, bank operatsiyalarini tasdiqlash, akkauntlarga kirish va ijtimoiy tarmoqlarni buzishga urinishi mumkin.
• Soxta akkauntlar yaratish – Shaxsiy ma'lumotlaringizdan firibgarlik maqsadida turli xizmatlarda soxta akkauntlar ochishadi.
• Sizning nomingizga qarz olish – Firibgarlar kredit yoki mikroqarz olishda sizning nomingizdan foydalanishlari mumkin.
• O‘zlarini bank yoki xavfsizlik xizmati vakili sifatida ko‘rsatish – Ular chet elda bo‘lib, mahalliy operatorning SIM-kartasi orqali aloqaga chiqib, o‘zlarini bank yoki xavfsizlik xizmatining xodimi sifatida tanishtirishadi.

Bank kartasini ijaraga berishning oqibatlari

• Jinoyatga sherik bo‘lish xavfi – Firibgarlik sxemalariga aldanib, shaxsiy ma'lumotlaringizni berganingizda, siz jinoyatda ishtirokchi sifatida qaralishingiz mumkin. Hatto ma'lumotlaringiz qanday ishlatilayotganini bilmasangiz ham, bu javobgarlikdan ozod etmaydi.
• Mablag‘laringizni yo‘qotish – Bank kartangiz bilan birga hisoblaringizga kirish huquqini ham topshirasiz. Firibgarlar nafaqat kartadan, balki hisobingizdagi barcha mablag‘lardan foydalanishi va ularni o‘g‘irlashi mumkin.
• Banklar ishonchini yo‘qotish – Agar bank kartangizni boshqa shaxslarga berganingiz aniqlansa, bank hisoblaringiz yopilishi va sizning "qora ro‘yxat"ga tushishingiz mumkin. Bu holat kredit tarixingizni buzib, keyinchalik kredit olish yoki yangi hisob ochishni qiyinlashtiradi.

Xavfdan qanday himoyalanish mumkin?

• Ma’lumotlaringizni himoya qiling: Bank kartangiz va telefon raqamingizni hech qachon uchinchi shaxslarga bermang. Hatto ular yuqori daromad va’da qilsa yoki bu xavfsiz ekanini ta’kidlasa ham, bu firibgarlik ekanini yodda tuting.
• Internetda ehtiyot bo‘ling: OLX yoki ijtimoiy tarmoqlarda shubhali e’lonlarni ko‘rsangiz, ularga hech qachon javob bermang. Sayt administratorlariga bunday akkauntlar haqida xabar berib, boshqalarni ham xabardor qiling.
• Huquq-tartibot organlariga murojaat qiling: Agar kimdir sizni bunday sxemaga jalb qilishga harakat qilsa yoki firibgarlik qurboniga aylansangiz, darhol ichki ishlar bo‘limiga murojaat qiling. 

Bank kartangiz va telefon raqamingizni ijaraga berish – qonuniy va moliyaviy xavfsizligingizga jiddiy tahdid. O‘zingizni himoya qiling va shaxsiy ma’lumotlaringizni begonalarga bermang!