Iyun oxiridan to avgust so'ngiga qadar O'zbekistonda chilla mavsumi boshlanadi va bu davrda havo haroratining keskin ko'tarilishi kuzatiladi. Bu vaqtda konditsioner va muzlatgichlarning intensiv ishlashi elektr energiyasiga bo'lgan talabni oshiradi. Natijada elektr tarmoqlaridagi yuklama va kuchlanish o'zgarishlariga olib keladi. Bu muammoni hal qilishning samarali yo'li - kuchlanish stabilizatorlari qo'llanilishidir.
JET Media loyihasi TBC bank bilan hamkorlikda sizga ushbu mavzuni tezda o‘rganish va stabilizatorni to‘g‘ri tanlashga yordam beradigan maxsus loyihani yaratdi.
Stabilizatorni qanday tanlash kerak?
Elektr tarmog'idagi kuchlanish o'zgarishlari yuklama va simlardagi qarshilik o'zgarishi tufayli sodir bo'ladi. To'g'ri tanlangan kuchlanish stabilizatori maishiy texnika umrini uzaytiradi va ularni keskin kuchlanish o'zgarishlari tufayli yuzaga kelishi mumkin bo'lgan buzilishlardan himoya qiladi. Quyida stabilizator tanlashda e'tibor berilishi kerak bo'lgan jihatlar haqida so'z yuritamiz.
Stabilizator nima uchun kerak?
Zamonaviy texnika ishlab chiqaruvchilari tomonidan ko'rsatilgan standart kuchlanish – 220–230 V ±10%. Agar tarmoqda kuchlanish 250 V dan yuqori yoki 200 V dan past bo'lsa, shuningdek, tez-tez sakrashlar kuzatilsa, stabilizator sotib olish kerak. Juda past yoki yuqori kuchlanish elektr qurilmasi qismlarining qizib ketishiga va buzilishiga olib kelishi mumkin.
Elektrodvigatel yoki kompressor bilan ishlaydigan qurilmalar elektr ta’minoti sifatiga ko'proq talabchan: muzlatgich, konditsionerlar, kir yuvish mashinalari, isitish qozonlari, nasoslar. Ayniqsa inverterli muzlatgichlar kuchlanish sakrashlariga juda sezgir bo'lib, ularning ta’mirlash xarajatlari sezilarli bo'lishi mumkin.sss
Hatto shahar tarmoqlarida ham elektr kuchlanishi yuklama o'zgarishi tufayli "sakrashi" mumkin, ayniqsa, kechqurun. Qishloq joylarida, yangi qurilgan uylarda va eski podstansiyalarga ko'plab yangi foydalanuvchilar ulangan joylarda, keskin kuchlanish sakrashlari tez-tez uchrab turadi.
198 V dan past yoki 242 V dan yuqori kuchlanish ko'rsatkichlari salbiy hisoblanadi. Bunday hollarda, butun tarmoq uchun stabilizatorsiz ishlash xavfli bo'lishi mumkin. Agar kuchlanish 205–235 V oralig'ida bo'lsa, faqat eng sezgir qurilmalarni: muzlatgich, konditsioner, kir yuvish mashinasi yoki kompyuter texnikasini stabilizator orqali ulash mumkin.
Stabilizator uchun pul kerakmi?
TBC Bankdan oling
Ilovani yuklaysiz, kreditga ariza to'ldirasiz va 1 minutda javobini olasiz. Kredit ma'qullansa, pul shu zahoti kartaga kelib tushadi.
Stabilizatorning quvvatini tanlash
Stabilizatorning quvvat zaxirasi muhim ko'rsatkichdir. Qurilmalar ishga tushganda ko'proq elektr energiyasini sarflaydi va past kirish kuchlanishida stabilizator quvvati kamayadi. Stabilizator quvvati volt-amper (VA)da, ulanadigan asboblar esa vatt (W)da o'lchanadi. Stabilizator quvvati yuklamani zaxira bilan ta'minlashi kerak, chunki kam quvvatli qurilma ortiqcha yuklanib, o'chib qolishi mumkin. Masalan, 0,6 kVA quvvatga ega model bitta televizor yoki kichik muzlatgichni himoya qila oladi, 10 kVA esa kvartiradagi barcha asboblarni, 30 kVA esa katta xususiy uyning barcha ehtiyojlarini qondiradi. Stabilizatorni tanlashda barcha ishlatiladigan asboblarning quvvatlari yig'indisiga 0,8 koeffitsient qo'shilib, yana 30-40% zaxira qo'shiladi. Hisob-kitob uchun kirish avtomatining nominal qiymatidan ikki pog'ona yuqoriroq quvvatga ega stabilizatorni tanlash tavsiya etiladi.
Stabilizator quvvati kalkulyatori
Stabilizator ulanish turi va o'rnatish joyi
Mahalliy tarmoq modellarining quvvati 3 kVA (kilovolt-amper) gacha bo'lib, alohida qurilmalarni himoya qilish uchun mo'ljallangan. Ular oddiy 220 V rozetkadan ishlaydi va korpusida bir yoki bir nechta maishiy texnikani ulash uchun rozetkaga ega. 4 kVA va undan yuqori quvvatga ega magistral modellar esa elektr tarmog'iga ulanadi, odatda kirish qo'ltig'i yoniga o'rnatiladi va xonadagi barcha elektr iste’molchilarini, shu jumladan yoritish moslamalarini ta’minlash uchun ishlatiladi. Ushbu turdagi qurilmalar polga yoki devorga o'rnatilishi mumkin.
Kuchlanish stabilizatori ishlash jarayonida juda qiziydi, shuning uchun uni shamollatish tizimi yaxshi ishlashini ta’minlash uchun to'g'ri joyga o'rnatish muhimdir. Qizib ketganda, himoya tizimi qurilmani va unga ulangan asboblarni o'chiradi.
Fazalar soni
Maishiy stabilizatorda uch faza (380 V) yoki bitta faza (220 V) bo'lishi mumkin. Buni aniqlash uchun hisoblagich yonidagi avtomatik o'chirgichga qarang. Agar u bir yoki ikki qutbli bo'lsa, sizda bitta faza bor; agar uch yoki to'rt qutbli bo'lsa, u uch fazaga ega. Birinchi holatda, ko'pgina maishiy asboblarni himoya qilish uchun bitta fazali model o'rnatiladi.
Xususiy uylar va kottejlarda ko'pincha 380 V quvvat bilan ishlaydigan uch fazali uskunalar (isitish qozonlari, nasoslar, konditsionerlar) ishlatiladi. Bunday holatda uchta bitta fazali stabilizator yoki bitta uch fazali stabilizator o'rnatish mumkin. Birinchi variant biroz arzonroq tushadi. Shuningdek, bir fazali stabilizatorlar ixchamroq bo'lib, ularni devorga o'rnatish mumkin (uch fazali modellar polga o'rnatiladi). Bir faza o'chirilganda, qolgan ikki stabilizator ishlashda davom etadi va bu uyda kamida qisman elektr ta'minotini ta'minlaydi.
ELT Volt Control 3000VA 1-SM 140-265V devorga o‘rnatiladigan kuchlanish stabilizatori
ELT Volt Control servoprivodli mikroprosessorli kuchlanish stabilizatorlari tarmoqdagi beqaror kuchlanish sharoitida maishiy va sanoat qurilmalarini himoya qilish uchun ishlab chiqilgan. Ushbu stabilizatorni devorga yoki gorizontal yuzaga o‘rnatilishi mumkin.
Brend: ELT
Fazalar soni: 1
Kirish kuchlanishi, V: 140-250 V
Chiqish kuchlanishi, V: 220±3% V
Narxi: 1 525 000 so'mdan boshlanadi
Welkin PC-TFR 500VA kuchlanish stabilizatori
Welkin kuchlanish stabilizatorlari maishiy va sanoat uskunalari uchun 220V, 50Hz barqaror kuchlanishni ta’minlash uchun mo‘ljallangan. U keng diapazonli tarmoq kuchlanishi o‘zgarishlarida sifatli elektr ta’minotini saqlab qoladi.
Brend: Welkin
Fazalar soni: 1
Kirish kuchlanishi, V: 110-240 V
Chiqish kuchlanishi, V: 220±3% V
Narxi: 800 000 so'mdan boshlanadi.
Uch fazali stabilizatorlarning afzalligi shundaki, ular barcha fazalarning doimiy mavjudligini va ularning to‘g‘ri ketma-ketligini nazorat qilish funksiyalari bilan jihozlangan. Ya’ni, bitta faza yo‘qolganda va uskuna qolgan ikki fazada ishlashda davom etsa, xavfli vaziyatlar bartaraf etiladi. Ushbu himoya funksiyasining noqulay tomoni shundaki, bir faza o‘chirilganda yoki ish diapazonidan chiqib ketganda, qurilma qolgan fazalarni ham o‘chiradi va uy to‘liq elektrsiz qoladi.
ANDELI SVC-D30000VA vertikal kuchlanish stabilizatori
ANDELI (Vertical) SVC-D30000VA kuchlanish stabilizatori maishiy texnika va uskunalarni past kuchlanishdan himoya qilish uchun mo‘ljallangan. Ushbu stabilizator doimiy kuchlanishni 110-250V oralig‘ida ushlab turadi va tabiiy havo aylanishi orqali sovutish imkoniyatiga ega.
Brend: ANDELI
Fazalar soni: 3
Quvvat, kVA: 30
Kirish kuchlanishi, V: 190-430V
Chiqish kuchlanishi, V: 220V
Narxi: 6 799 000 so'mdan boshlanadi
Uch fazali rele stabilizatorlari ham mavjud bo'lib, ular bitta fazali modellarni uch fazali stabilizatorlar funksiyalari bilan ta'minlaydi. Ya'ni, ular barcha fazalarning mavjudligini va ularning to'g'ri ketma-ketligini nazorat qiladi.
Stabilizatsiya diapazoni
Ushbu parametr stabilizator ishlay oladigan minimal va maksimal qiymatlarni belgilaydi. Agar kirish kuchlanishi bu chegaralardan chiqib ketsa, stabilizator o'chadi. Shuning uchun stabilizator sotib olishdan oldin tarmoqning o'ziga xos xususiyatlarini aniq bilish muhimdir.
Diapazon stabilizator chiqishida beriladigan kuchlanishning barqarorligini ham ko'rsatadi. Ko'rsatkich qanchalik kichik bo'lsa, ulanadigan qurilmalarga beriladigan tok shunchalik barqaror bo'ladi. Diapazon darajasi ±7% dan oshmaydigan modellarni tanlash tavsiya etiladi.
Shuningdek, yaxshi kuchlanish stabilizatorida qisqa tutashuv, ortiqcha yuk va qizib ketishga qarshi himoya tizimlari bo'lishi kerak. Ular ekstremal sharoitlarda qurilmani o'chirib qo'yadi va uning ishlash qobiliyatini saqlab qoladi.
Stabilizator turlari
Bozorda to'rtta asosiy turdagi kuchlanish stabilizatorlari mavjud: releli, elektromexanik, simistorli va inverterli. Ular himoya qurilmasi turi bilan farqlanadi. Stabilizatorning konstruktiv xususiyatlariga qarab, uning kirish kuchlanishidagi o'zgarishlarga javob berish tezligi, ishlash aniqligi va barqarorligi hamda narxi belgilanadi.
Releli modellar
Releli modellar elektromexanik relelar orqali transformatorning kerakli obmotkasini ulash orqali bosqichma-bosqich tartibga solinadi.
Afzalliklari:
- Arzon narx;
- Yuklamalarni ko‘tara olish qobiliyati;
- Tezkor ishlash;
- Keng ish harorati diapazoni (–20…+40 °C);
Kamchiliklari:
- Past aniqlikdagi stabilizatsiya (8–10%);
- Qisqa xizmat muddati (3–5 yil), ayniqsa, kuchlanish sakrashlari tez-tez sodir bo‘lsa;
- Shovqinli ishlaydi (kuchlanish o‘zgarishida relelarning qarsillashi eshitiladi);
Elektromexanik (servoprivodli) stabilizatorlar
Elektromexanik stabilizatorlarda kuchlanish avtotransformator ustidagi cho'tkali asbob orqali tartibga solinadi, shuning uchun ishlash kontaktsiz amalga oshiriladi.
Afzalliklari:
- Yaxshi aniqlikdagi stabilizatsiya;
- Uzluksiz ishlash.
Kamchiliklari:
- Stabilizatsiya tezligi past, keskin sakrashlarda ulangan qurilmalar xavfli yuqori kuchlanishga duch kelishi mumkin;
- Shovqinli ishlaydi;
- Muntazam texnik xizmat ko‘rsatishni talab qiladi;
- Sovuq xonalarda o‘rnatish uchun mos kelmaydi.
Simistorli (tiristorli) stabilizatorlar
Simistorli stabilizatorlar narx va sifat nisbati bo'yicha eng talabgir va optimal modifikatsiyali qurilma hisoblanadi. Yarimo'tkazgich elementlari transformatorning kerakli obmotkasini ulaydi va kerakli kuchlanish darajasini beradi.
Afzalliklari:
- Yuqori aniqlik;
- Uzoq muddatli foydalanish muddati;
- Shovqinsiz ishlash;
- Texnik xizmat ko‘rsatishni talab qilmaydi.
Kamchiliklari:
- Yuqori narx;
- Ba'zi modellar murakkab o‘rnatishni talab qilishi mumkin.
Inverterli stabilizatorlar
Inverterli stabilizatorlar eng yaxshi qurilmalar deb tan olingan. Ular katta aniqlik va tezkorlik bilan ishlaydi, keng diapazonlarda ishlaydi, uzoq muddatli, shovqinsiz va xavfsizdir. Tibbiy uskunalar va yuqori sezgir texnikani himoya qilish uchun ishlatiladi.
Afzalliklari:
- Eng yuqori aniqlik;
- Tezkor ishlash;
- Keng diapazonda ishlash;
- Shovqinsiz va xavfsiz ishlash.
Kamchiliklari:
- Katta o‘lchamlar;
- Og‘irlik;
- Yuqori narx;
- Ba'zi modellar murakkab o‘rnatishni talab qilishi mumkin.
Xulosa
Stabilizator sotib olishdan oldin e'tibor berish kerak bo'lgan parametrlarga qisqacha to'xtalib o'tamiz:
Ulanish turi:
- Agar kuchlanishning o'zgarishi 205–235 V oralig'ida bo'lsa, alohida qurilmalarni himoya qilish uchun rozetkaga ulanadigan tarmoq modellaridan foydalanish mumkin.
- Agar kuchlanish sezilarli darajada o'zgarib tursa, butun elektr uskunalarni himoya qilish uchun magistralga o'rnatiladigan stabilizator tanlash maqsadga muvofiqdir.
Fazalar soni:
- Ko'pgina qurilmalar 220 V kuchlanishli bir fazali stabilizatorlardan ishlay oladi.
- Uch fazali (yoki uchta bir fazali bilan almashtirilishi mumkin) stabilizator 380 V kuchlanishli qurilmalar mavjud bo'lganda tanlanadi.
Turi:
- Agar kuchlanish o'zgarishi kichik diapazonlarda bo'lsa, arzon releli modelni kam sezgir texnika va elektronika himoyasi uchun sotib olish mumkin.
- Simistorli stabilizatorlar eng ko'p talablarga javob beradigan kategoriyadir.
- Agar tarmoqda tez-tez katta amplitudali keskin sakrashlar bo'lsa, inverterli stabilizatorlar eng yaxshi tanlovdir.
Quvvat:
- Kvartira yoki uyning avtomati markirovkasiga asoslanib, nomi ikki pog'ona yuqori bo'lgan modelni tanlang.
- Avtomat qisqa muddatli ortiqcha yuklarni ko'tara oladi, lekin stabilizator bunday imkoniyatga ega emas.
Himoya opsiyalari:
- Stabilizatorda ortiqcha yuk va qisqa tutashuvdan himoya tizimlari mavjud bo'lishi muhimdir. Bu qurilmaning ishlash muddatini uzaytirishga va buzilishlarning oldini olishga yordam beradi.
Siz qanday stabilizator o'rnatgansiz? Tajribangiz bilan bo'lishing.
Barcha sharhlar chop etilishidan oldin moderatsiyadan o'tadi